فهرست مطالب
عیب یابی و تعمیر موتورخانه و شوفاژ: چه عواملی باعث خرابی موتورخانه میشود؟
مقدمه ای برای عیب یابی و تعمیر موتورخانه و شوفاژ
موتورخانه به عنوان مرکز سیستم تاسیسات یک ساختمان شناخته میشود. عملکرد درست موتورخانه و سیستم تاسیسات یک ساختمان، تاثیر بسزایی بر رفاه حال مشترکین ساختمان دارد. البته موتورخانه از جمله قسمتهایی است که تا قبل از خراب شدنش، ساکنین به آن توجهی نمیکنند و در صورتی که دچار خرابی شود و در سیستم گرمایش، سرمایش و آب گرم مصرفی ساختمان اختلال ایجاد کند، مشترکین در پی نگهداری تاسیسات ساختمان و تعمیرات آن برمیآیند. توجه داشته باشید که تعمیر موتورخانه ساختمان نیازمند تجربه و تخصص است و هر تعمیرکار فنی نمیتواند از پس آن بربیاید. از این جهت بهتر است در هنگام انتخاب یک تعمیرکار، مهارت و حساسیت کار را مد نظر قرار دهید و از یک مهندس تاسیسات کمک بگیرید.
در این مطلب قصد داریم درباره موتورخانه و اجزای آن، اقدامات نت (نگهداری و تعمیرات)، خدماتی که تعمیرکار موتورخانه در هنگام بروز مشکلات تاسیساتی ارائه میدهد و همچنین هزینه نگهداری و تعمیر موتورخانه صحبت کنیم. پیشنهاد میکنیم تا انتهای این مطلب جذاب، ما را همراهی کنید.
موتورخانه چیست؟
موتورخانه در ساختمان فضایی است سیستم های سرمایشی و گرمایشی و همچنین آبرسانی و تجهیزات الکتریکی در آن قرار گرفته است. که قادر است به کمک اجزایی مثل فن کویل و رادیاتور، محیط مورد نظر را در فصل زمستان گرم کند و در فصل تابستان خنک نگه دارد. در واقع موتورخانه به فضا و یا قسمت جداگانهای از یک ساختمان گفته میشود که در آن یکسری تجهیزات مکانیکی و برقی قرار گرفتهاند که وظیفهشان تولید گرمایش و سرمایشی مورد نیاز یک محیط مسکونی، صنعتی و اداری است.
برای راه اندازی موتورخانه در محیطهای مسکونی، یک اتاق کفایت میکند؛ اما در مکانهایی با متراژ بالا مانند هتلها، بیمارستانها، کارخانهها و… به چند اتاق برای راه اندازی موتورخانه نیاز است. موتورخانه معمولا در اتاقهای زیرزمینی ساختمان و یا اتاقهایی که دور از محیط ساکنین باشد، تعبیه میشود. انتقال تمامی تجهیزات به یک محیط مجزا، کار کنترل و تعمیر موتورخانه را آسان میکند.
اجزای اصلی موتورخانه
اجزای اصلی موتورخانه شامل موارد زیر میشود:
- دیگ آب گرم
- چیلر یا دستگاه تولید سرمایش
- مشعل
- پمپ های سیرکولاتور
- سختی گیر آب
- منبع انبساط
- لولههای انتقال دهنده
- ترمینالهای گرما و سرما
- سیستم کنترل هوشمند
موتورخانه چگونه کار میکند؟
به طور کلی میتوان گفت که دستگاههای چیلر تراکمی آب خنک و یا جذبی مستقر در آن، درجه حرارت آب ورودی به دستگاه را کاهش داده و دستگاههای بویلر یا همان دیگ آب گرم یا بخار داغ مجهز به مشعل گازسوز، درجه حرارت آب ورودی به دستگاه را افزایش میدهند. نحوه کار موتورخانه به این صورت است که پمپهای آب، این آبهای سرد و گرم را از طریق لوله کشی مرکزی و پس از گذراندن از شیرهای تنظیم کننده جریان آب، به بخشهای مختلف ساختمان هدایت میکنند تا جریان گرمایش و یا سرمایش هوای ساختمان (توسط هواساز، فن کویل، شوفاژ، سیستم پکیج و…) را تامین کند.
تعداد لولهها، سوپاپها و پمپهای به کار رفته در یک موتورخانه ساختمانی بزرگ یا صنعتی، آنقدر زیاد است که افراد ناآشنا با طرز کار موتورخانه در نگاه اول به این منطقه از ساختمان سردرگم میشوند. به طور خلاصه چیلرها دستگاههای سرد کننده آب و بویلرهای گازسوز دستگاههای گرم کننده آب هستند و آب سرد و گرم از طریق پمپها و لوله کشیها در سراسر ساختمان توزیع میشود.
علاوه بر این آب گرمی که برای شستشو و آشامیدن در ساختمان نیاز است، در منبعی به نام منبع آب گرم بهداشتی که در انواع دوجداره و یا کویل دار ساخته میشوند، ایجاد میشود. به این صورت که قسمتی از آب داغ یا بخار داغ خروجی از بویلر از طریق پمپ و لوله کشی به منبع آب گرم بهداشتی ارسال شده و همزمان یک خط آب لوله کشی شهری نیز از سمت دیگر وارد این منبع شده و با هم تبادل حرارتی انجام میدهند تا دمای آب گرم بهداشتی افزایش یابد. سپس این آب با لولهها و پمپهایی در سراسر ساختمان، جهت مصرف روزانه پمپاژ میشود.
عیب یابی و تعمیر موتورخانه و شوفاژ
همانطور که اشاره کردیم کار نگهداری و تعمیرات موتورخانه یک فن تخصصی است. عیب یابی و تشخیص علت خرابی موتورخانه ابتدا باید توسط مهندس تاسیسات صورت گیرد و بعد از تشخیص صحیح وی، بایستی تعمیرات موتورخانه در دست اقدام قرار بگیرد و هزینه نگهداری و تعمیر موتورخانه مشخص گردد.
خرابی موتورخانه
بیشترین میزان خرابی در موتورخانهها به مشعل و پمپها مربوط میشود؛ علت خرابی این اجزا به ویژگی الکتریکی و مکانیکی بودن آنها و کارکردی که ارائه میدهند، برمیگردد.
لوازم ثابت موتورخانه مثل دیگ، کلکتور و منبع دوجداره یا کویلدار هم گاهی اوقات دچار خرابی میشوند، اما خرابی و نقص آنها معمولا آشکار میشود و نشتی که به بار میآورد، باعث میشود که یک شخص عادی هم از خرابی مطلع شود. البته نقص و خرابی در کارکرد منبع دوجداره و کویلدار و سیستم انبساطی، میتواند بصورت پنهانی موجب کاهش بهرهوری و آسیب زدن به موتورخانه شود.
ارائه خدمات پشتیبانی و نگهداری تاسیسات ساختمان توسط تیم حرفه ای ما
شایعترین دلایل خرابی موتورخانهها
- از شایعترین دلایل خرابی موتورخانهها، میتوان به خاموش شدن گهگاهی یا همیشگی مشعل اشاره کرد. برای رفع این نقیصه باید به یک مشعل کار حرفه ای مراجعه کرد، زیرا تعمیر مشعل مهمترین قسمت تعمیر موتورخانه تلقی میشود.
- از کار افتادن پمپ و ایجاد صدای ناهنجار پمپ شوفاژ نیز یکی دیگر از شایعترین خرابیها است که با اقداماتی مثل تعویض سیل، کوپلینگ، واسطه و سیم پیچی پمپ برطرف میشود.
- نشتی دیگ موتورخانه یک مورد دیگر از خرابیها است که به ندرت میتوان آن را تعمیر کرد و غالبا جزء اقلامی است که باید تعویض شود. دیگ موتورخانه گرانترین قطعه یک موتورخانه است و در دونوع پرهای چدنی و یک تکه فولادی در بازار موجود است.
- کلکتور موتورخانه نیز گاهی اوقات بر اثر زنگ زدگی، سوراخ شده و یا دچار ترک خوردگی میشود، که میتوان آن را به صورت کامل یا تکهای تعمیر کرد. کلکتورها وظیفه توزیع آب گرم شوفاژ در مدار رفت و جمعآوری آب سرد شده بازگشتی موتورخانه در مدار برگشت را بر عهده دارند.
- نشتی لوله کشیهای رفت و برگشتی واحدها و لوله کشی منبع انبساط نیز از دیگر مشکلاتی است که قادر است در کار موتورخانه اختلال ایجاد کند. مسدود شدن لوله کشی انبساط، تا حد زیادی سیستم گرمایش برخی از واحدها یا تمام واحدها را تحت تاثیر قرار میدهد و میتواند آنها را از کار بیاندازد و در نتیجه به دیگ موتورخانه صدمه بزند.
سوراخ شدن منبع آب گرم بهداشتی
معمولا برای تولید آب گرم در شوفاژخانهها از یک منبع دوجداره یا مخزن کویل دار استفاده میشود. یکی دیگر از مشکلات رایج در موتورخانهها، سوراخ شدن منبع کویل دار یا دوجداره است که باعث کاهش بازدهی منبع و افزایش مصرف سوخت و هدر رفت آب میشود. برای تعمیر موتورخانه در مواجهه با این مشکل، اگر روزنه کوچک باشد میتوان آنرا با جوشکاری تعمیر کرد ولی اگر این مشکل چندین بار تکرار شود، جوشکاری دیگر فایدهای ندارد و بهتر است منبع تعویض شود.
سرد شدن آب گرم
یکی دیگر از مسائلی که در مواجهه با خرابی موتورخانه شوفاژ بسیار رخ میدهد، این است که ساکنین از کاهش دمای آب مصرفی در اثر استفاده مداوم شاکی هستند و میگویند که در هنگام استحمام یا شستشوی ظروف، آب به صورت ناگهانی سرد میشود، این اتفاق اغلب در آخر هفتهها و روزهای تعطیل که پیک مصرف به اوج خود میرسد، به وقوع میانجامد.
برای رفع این مشکل بایستی ابتدا پمپ برگشت آب گرم مصرفی را بررسی کرد؛ در صورتی که پمپ برگشت مصرفی درست کار کند، بایستی ایراد را در رسوبات اطراف کویلهای منبع کویل دار جستجو کرد.
ازجمله ایرادات عمده منابع کویل دار میتوان به همین مساله اشاره کرد که هر سه یا چهار سال یکبار این نوع منابع رسوب گرفته و احتیاج به شستشوی کویل دارند و بایستی با اسیدشویی یا روشهای مکانیکی این رسوبات را از بین برد. این قسمت از فرایند تعمیر موتورخانه و شوفاژ، بین ۱۲ تا ۲۴ ساعت زمان میبرد. شستشوی کویل به دو روش با پمپ و بدون پمپ انجام میشود که هرکدام ویژگیها و هزینههای مربوط به خود را دارند. البته برای شستشوی منابع کوچک نیازی به پمپ اسیدشویی نیست.
تعمیر پمپ موتورخانه
در شوفاژخانه یک ساختمان سه نوع پمپ وجود دارد: پمپهای تحت فشار آب سرد، پمپهای گردش شوفاژ و پمپهای برگشت آب گرم.
۱. دسته اول پمپهای تحت فشار آب سرد ساختمان هستند که سیستم نصب و عملکرد متفاوتی با سایر پمپها دارند.
۲. دسته دوم پمپها که تقریبا در تمامی موتورخانهها موجود است، پمپ های گردش شوفاژ هستند. این پمپها برای سرعت بخشیدن به گردش آب در سیستم شوفاژ به کار میروند و معمولا در خط برگشت شوفاژ نصب میشوند. کنترل این پمپها و زمان خاموش و روشن شدنشان توسط ترموستات پمپ تعیین میشود. به این نوع ترموستات، ترموستات جداری هم گفته میشود که روی لوله برگشت شوفاژ نصب شده و هنگامیکه درجه حرارت آب برگشتی شوفاژ از میزان معینی کمتر شود، پمپ شروع به کار میکند. اگر ترموستات این پمپها خراب شود، پمپ یکسره کار میکند.
تعمیر موتورخانه جهت برطرف کردن مشکل نشتی آب پمپها
خرابی واسطه پمپ موتورخانه معمولا با نشتی آب همراه است و اغلب مواقع بایستی تعویض گردد، اما در برخی موارد ممکن است قابل تعمیر باشد. کاسه نمد، سیل پمپ و پروانه از قطعاتی هستند که ممکن است موجب خرابی واسطه پمپ شوند. در هنگام خرابی واسطه، پمپ کار میکند اما صدای ناهنجار نشتی آب از اطراف آن و بعضا کاهش بازدهی پمپ باعث میشود که افراد از خرابی پمپ مطلع شوند.
برای تعمیر موتورخانه و شوفاژ در هنگام بروز این مشکل، ابتدا شیر فلکههای پمپ را بسته و با بازکردن بای پس اقدام به تعویض واسطه میکنند. در حالت بای پس، گردش آب موتورخانه روال طبیعی داشته و بخاطر عدم وجود پمپ در مدار، رادیاتور برخی از طبقات با کاهش دما مواجه میشود. روغن کاری و سرویس به موقع واسطه میتواند تا حد زیادی از خرابی آنها بکاهد.
۳. دسته دیگر پمپها در موتورخانه پمپهای برگشت آب گرم هستند که در نزدیکی منبع موتورخانه با فلنچ نصب میشوند.
روغن کاری پمپ شوفاژ
یکی از راهکارهای پیشگیرانه برای تعمیر موتورخانه، روغن کاری پمپها است. روغن کاری پمپ شوفاژ، از محل مشخص شده بر روی پمپ انجام میگیرد. معمولا سرویس کاران در هنگام راه اندازی موتورخانه در ابتدای فصل سرما این کار را انجام میدهند، اما توصیه میکنیم در طول فصل هم یک الی دو مرتبه پمپها را روغن کاری کنید.
تنظیم ترموستات موتورخانه
همانطور که پیش از این گفتیم ترموستات جداری وظیفه کنترل دمای گردش آب در پمپهای برگشت موتورخانه را بر عهده دارد. اما در موتورخانهها یک نوع ترموستات دیگری روی دیگ نصب میشود که به ترموستات مستحرق معروف است. این ترموستات درجه حرارت آب تولید شده توسط دیگ را از طریق روشن و خاموش کردن مشعل انجام میدهد. دمای ترموستات دیگ همواره ۱۰ تا ۱۵ درجه بیشتر از درجه روی پمپ است.
غالبا برای آب و هوای تهران در فصل زمستان، درجه حرارت ترموستات دیگ را روی ۶۰ تا ۷۵ و در تابستان ۴۵ تا حداکثر ۶۰ درجه سانتیگراد قرار میدهند. البته بهتر است تا جایی که امکان دارد و ساکنین از دمای آب راضی هستند، درجه حرارت را کاهش داد تا استهلکاک موتورخانه و لوله کشی ساختمان کاهش یابد.
چه خدماتی توسط تعمیرکار تاسیسات موتورخانه ارائه میشود؟
- سرویس موتورخانه
- راه اندازی موتورخانه
- نگهداری تاسیسات و تعمیر موتورخانه (تعمیر تجهیزاتی مثل پمپ و…)
- نگهداری چیلر و تعمیرات آن
- نگهداری از دیزل ژنراتور ( برق اضطراری )
- عیبیابی مشعل موتورخانه و تعمیر و تنظیم آن
- نگهداری سیستم لولهکشی موتورخانه
- عایقکاری منبع و لولهها
- سرویس و تعویض شیر فلکه
- تنظیم شیر برقی مشعل گازی
- تعمیر دیگ چدنی و فولادی شوفاژ و تعویض پرههای موتورخانه
- تعمیر دیگ فولادی و تعمیر دیگ آب گرم
- تعویض لولههای دیگ بخار
- برطرف کردن علت سر و صدای زیاد موتورخانه
نگهداری موتورخانه توسط متخصصین کلینیک انرژی ساختمان
هزینه نگهداری و تعمیر موتورخانه چقدر است؟
هزینه نگهداری و تعمیرات موتورخانه به مواردی مثل مساحت و حجم موتورخانه، متراژ ساختمان و تعداد طبقات آن، قدمت تاسیسات موتورخانه و مواردی که نیاز به سرویس دارد، تعیین میشود. به طور کلی هزینه نگهداری و تعمیرات موتورخانه را میتوان در مبلغ شارژی که ساکنین ساختمان پرداخت میکنند، اعمال کرد. اما هزینههای مرتبط با تعمیر موتورخانه به مشکلاتی که برای آن پیش آمده، وابسته است. زیرا قطعاتی که باید تعمیر و یا تعویض شوند، هزینههای متفاوتی دارند.
همه مواردی که مربوط به شوفاژ یا موتورخانه باشد، روی قیمتها تاثیرگذار است. بنابراین نمیتوان انتظار داشت که در همه موارد، مشتری یک مبلغ ثابت را پرداخت کند. برای مثال هزینههای لولهکشی شوفاژ به صورت متر مربع محاسبه میشود و به طول پروژه وابسته است.
چگونه میتوان در هزینههای تعمیر موتورخانه صرفهجویی کرد؟
معمولا اگر موتورخانه هر چند وقت یکبار سرویس شود، هزینه تعمیرات آن به کمترین حد میرسد؛ زیرا نگهداری از لوازم و تجهیزات موتورخانه امری بسیار ضروری است. راهکارهای پیشگیرانهای از قبیل روغن کاری پمپها، چک کردن ترموستات روی دیگ و پمپ، بررسی وضعیت پمپ شوفاژ، واسطه پمپ و کوپلینگ، منبع دوجداره، انبساط شناور، کلکتور شوفاژ، لولههای موتورخانه، شیرفلکههای موتورخانه و… فاکتورهای موثری هستند که در کاهش هزینه تعمیرات موتورخانه و نگهداری آن نقش بسزایی ایفا میکنند.
جمع بندی
در انجام اقدامات مربوط به تعمیر موتورخانه ابتدا باید عیب و ایرادات موجود توسط تکنسین و متخصص شوفاژکار تشخیص داده شود و پس از آن با برآورد قیمت به سراغ راهکارهای نگهداری و تعمیرات بروید. همانطور که میدانید در یک موتورخانه شوفاژ مرکزی، تعداد زیادی وسیله مشغول فعالیت هستند و مقدار زیادی انرژی و آب در حال استفاده است تا این تجهیزات بتوانند گرمایش و سرمایش یک ساختمان و آب گرم مصرفی آن را تامین نمایند.
وجود نقصان در هر یک از این قطعات، هر چند که کوچک باشد، میتواند عملکرد یک موتورخانه بزرگ را مختل کرده و از کار بیاندازد. به همین منظور اولین قدم برای تعمیر موتورخانه این است که برای تشخیص و عیب یابی درست مشکل به یک تکنسین یا شوفاژکار ماهر مراجعه کنید. امیدواریم مواردی که در این مطلب شرح دادیم، برایتان مثمرثمر واقع شود.
۰ Comments