چیلرهای جذبی از جمله فناوری‌های بسیار مهم و موثر در دنیای خنک‌کننده‌ها به شمار می آیند. این سیستم‌ها، با بهره‌گیری از فرآیند جذب حرارت و تبادل حرارت با مواد جاذب، برای خنک کردن فضاها یا سیستم‌های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. جالب است بدانید که چیلرهای جذبی از کمپرسورهای الکتریکی بهره ‌نمی برند، بلکه از فرآیندهای شیمیایی برای جذب و دفع حرارت استفاده می کنند که این امر منجر به کاهش مصرف انرژی و کاهش هزینه‌های عملیاتی می شود.

از طرفی دیگر، استفاده از مواد جاذب مانند لیتیم بروماید، به این سیستم‌ها امکان می دهد که عملکردی کارآمد و قابل اعتماد را ارائه دهند که از آن به منظور بهینه‌سازی عملکرد سیستم‌های خنک‌کننده استفاده می شود. در این مقاله، به طور کامل به سوال چیلر جذبی چیست پاسخ داده و به بررسی عملکرد و طرز کار چیلرهای جذبی خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

چیلر جذبی چیست؟

در پاسخ به سوال چیلر جذبی چیست باید گفت چیلر جذبی یک نوع سیستم خنک‌کننده است که از طریق جذب حرارت و استفاده از مواد جاذب به جای کمپرسورهای الکتریکی کار می کند. چیلر جذبی از فرآیندی استفاده می کند که در آن آب به عنوان مبرد و ماده‌ای مانند لیتیم بروماید به عنوان جاذب عمل می کنند. چیلر جذبی می تواند به کاهش مصرف انرژی و کاهش هزینه‌های عملیاتی کمک کند.

بیشتر بخوانید: هزینه تعمیر و نگهداری موتورخانه

انواع چیلر جذبی

انواع چیلر جذبی بر اساس نوع منبع حرارت و ماده جاذب به دسته‌های مختلفی تقسیم می شوند. از انواع چیلر جذبی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. چیلرهای جذبی بخار: چیلرهای جذبی بخار یکی از انواع چیلرهای جذبی هستند که از بخار به عنوان منبع حرارت برای فرآیند تبخیر و جذب استفاده می کنند. چیلرهای جذبی بخار به طور معمول در مکان‌هایی استفاده می شوند که بخار به وفور در دسترس است، مانند نیروگاه‌ها و کارخانه‌های صنعتی. چیلرهای جذبی بخار به دلیل کارایی بالا و کاهش هزینه‌های انرژی بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند.
2. چیلرهای جذبی آبی: این نوع چیلرها از آب به عنوان منبع حرارت برای فرآیند تبخیر و جذب استفاده می کنند. آب به عنوان یک ماده مناسب برای جذب حرارت استفاده می شود و این نوع چیلرها به طور گسترده در سیستم‌های خنک‌کننده مورد استفاده قرار می گیرند.
3. چیلرهای جذبی گازی: این چیلرها از گازهایی مانند آمونیاک یا متانول به عنوان ماده جاذب استفاده می کنند. گازها به عنوان مواد جاذب در این نوع چیلرها عمل می کنند و این چیلرها برای کاربردهای خاصی مانند خنک‌کننده‌های حرارتی صنعتی استفاده می شوند.

هر یک از این انواع چیلرهای جذبی، ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند و بسته به نیازها و شرایط محیطی مورد استفاده قرار می گیرند.

بیشتر بخوانید: بهینه سازی و کاهش مصرف گاز

طرز کار چیلر جذبی

روش کار چیلر جذبی شامل استفاده از مواد جاذب برای جذب و دفع حرارت است. روش کار چیلر جذبی به این صورت است که، مبرد با جذب حرارت از محیط خنک می شود و سپس توسط جاذب به دام انداخته می شود. در مرحله بعد، با اعمال حرارت به جاذب، مبرد آزاد می شود و به چرخه تبرید بازمی گردد. روش کار چیلر جذبی از این جهت منحصر به فرد است که به جای استفاده از کمپرسورهای الکتریکی، از فرآیندهای شیمیایی برای انتقال حرارت استفاده می کند.

در مورد طرز کار چیلر جذبی، باید گفت که این فرآیند شامل چهار مرحله اصلی است: تبخیر، جذب، احیا و تراکم. به عبارتی دیگر طرز کار چیلر جذبی بدین صورت است که، ابتدا آب به عنوان مبرد در مرحله تبخیر حرارت جذب می کند و به بخار تبدیل می شود. سپس بخار در مرحله جذب توسط لیتیم بروماید جذب می شود و حرارت آزاد می کند. در مرحله احیا، جاذب حرارت داده می شود تا بخار آب از آن جدا شود و به مرحله تراکم برود.

اجزای چیلر جذبی

اجزای چیلر جذبی شامل تبخیرکننده، جذب‌کننده، احیاکننده و تراکم‌کننده هستند. هر یک از اجزای چیلر جذبی نقش مهمی در عملکرد صحیح سیستم ایفا می کنند. تبخیرکننده جایی است که مبرد حرارت را جذب می کند و به بخار تبدیل می شود. جذب‌کننده محلی است که بخار مبرد توسط جاذب جذب می شود. احیاکننده جایی است که جاذب حرارت داده می شود تا بخار مبرد از آن جدا شود. تراکم‌کننده نیز محلی است که بخار مبرد دوباره به مایع تبدیل می شود. اجزای چیلر جذبی با همکاری هم عملکرد کلی سیستم را تضمین می کنند.

بیشتر بخوانید: سیم افشان چیست و چه کاربردی دارد؟

نکات مهم راه اندازی و نگهداری از چیلر جذبی

به صورت کلی چیلرها و ماشین‌های تولید سرمایش نیاز به نگهداری‌های مختلفی دارند که معمولاً در کاتالوگ‌ها و توصیه‌های سازنده‌های معتبر ارائه می‌شود؛ بنابراین مهم است که تعمیر و نگهداری چیلرها مطابق با دستورالعمل مربوطه انجام شود. مواردی را که در راه اندازی چیلر جذبی و نگهداری این دستگاه بایستی به آنها دقت کرد می‌توان به چند دسته مختلف تقسیم نمود. اگر از زمان نصب چیلر این موارد را تقسیم بندی کنیم، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱.موارد مربوط به نظارت و بازدید اولیه دستگاه در زمان راه اندازی چیلر جذبی:

معمولاً دستگاه چیلر ارزشمندترین، گران‌ترین و حساس‌ترین دستگاه موجود در موتورخانه ساختمان است و از این رو بایستی به آن توجه ویژه‌ای شود. یکی از مهمترین زمان‌هایی که این دستگاه نیاز به توجه ویژه و دقت کافی دارد، زمان راه اندازی چیلر جذبی و شروع به کار دستگاه است، در زمان راه‌اندازی یک دستگاه چیلر بایستی از عملکرد کلیه بخش‌های مختلف آن اطمینان حاصل نمود.  در ادامه این قسمت به موارد مختلفی که بایستی در هنگام راه‌اندازی دسنگاه به آنها توجه نمود، اشاره شده است.

شاید این مقاله برای شما مفید باشد: اصول تعمیر و نگهداری تاسیسات موتورخانه ها

• چک کردن نحوه نصب دستگاه
• چک کردن جریان آب در قسمت‌های مختلف دستگاه (اواپراتور، ابزوربر و کندانسور) و سوییچ‌های اینترلاک (Interlocks)
• چک کردن جریان آب گرم، آب داغ، بخار یا مشعل شعله مستقیم و نحوه کنترل ظرفیت آنها
• بررسی عملکرد کلیه شیرآلات
• بررسی سطح خلاء و فشار دستگاه
• چک کردن عملکرد کلیه تجهیزات ایمنی
• بررسی عملکرد پمپ خلاء
• بررسی سطح شارژ مبرد و محلول جاذب
• چک کردن عملکرد پمپ‌های محلول جاذب و مبرد دستگاه
• بررسی عملکرد کلیه سنسورهای دستگاه
• راه‌اندازی اولیه دستگاه و کالیبره کردن تجهیزات کنترل ظرفیت دستگاه
• اندازه‌گیری و ثبت شرایط عملکردی دستگاه
• متوقف ساختن دستگاه و بررسی عملکرد رقیق‌سازی چیلر
• راه‌اندازی مجدد دستگاه
• بررسی غلظت محلول جاذب و مبرد در قسمت‌های مختلف دستگاه
• تکمیل جدول راه‌اندازی و چک‌لیست‌های مربوطه دستگاه و ارائه آموزش‌های اولیه به راهبران دستگاه
• پس از راه‌اندازی اولیه و گذراندن مدت راه‌اندازی اولیه نوبت به بازرسی کارکرد دستگاه می‌رسد. در این مرحله بایستی مجموعه اقدامات زیر انجام شوند:
• برداشت نمونه محلول جاذب و انجام آنالیز مربوطه
• تمیز کردن فیلتهای مغناطیسی دستگاه
• اندازه‌گیری و ثبت غلظت محلول و مبرد در قسمت‌های مختلف دستگاه
• تعویض روغن پمپ وکیوم دستگاه
• بررسی عملکرد سیستم کنترل دستگاه
• ارزیابی کارکرد دستگاه و مقایسه آن با شرایط راه‌اندازی
• پرکردن چک‌لیست‌های مربوطه و مرور آنها با راهبران دستگاه
• یادداشت کردن رویدادها و ایجاد گزارش کتبی از کلیه ایرادات مشاهده شده و امورات انجام شده

البته موارد ارائه شده در اینجا به صورت عمومی بوده و علاوه بر تمامی مواردی که در این قسمت به آنها اشاره گردیده است، بایستی برای اطلاع از مجموعه کارهایی که در زمان راه‌اندازی یک چیلر خاص بایستی آنها را در نظر گرفت، به توصیه‌های سازنده دستگاه رجوع نمود.

مهندس تاسیسات (HVAC) کیست و چه می‌کند؟

۲.مواردی که در خاموش کردن دستگاه در هر فصل بایستی آنها را رعایت کرد:

راه اندازی چیلر جذبی به منظور ایجاد سرمایش لازم در ساختمان‌ها در طول فصول گرم سال انجام می‌گیرد. از این رو زمانی که هوای خارج ساختمان خنک می‌شود، دیگر نیازی نیست دستگاه چیلر جذبی به کارکرد خود ادامه دهد و بایستی آن را خاموش و غیر فعال نمود، اما خاموش کردن یک دستگاه چیلر جذبی به سادگی انجام نمی‌شود و بایستی اقدامات مختلفی را در زمان خاموش کردن دستگاه انجام داد. در ادامه به برخی از مواردی که بایستی در زمان خاموش کردن دستگاه چیلر جذبی به آنها توجه کرد، اشاره شده است.

• بازبینی و بررسی نشتی‌های احتمالی در قسمت‌های مختلف دستگاه
• تست فشاری و خلاء در دستگاه به منظور اطمینان از عدم وجود نشتی
• باز کردن و تمیز کردن فیلترها و سه‌راه صافی‌های پمپ‌های برج خنک‌کن و فن‌کویل‌ها
• بازرسی از لوله‌های کندانسور و ابزوربر و در صورت نیاز اواپراتور دستگاه
• ارزیابی کارکرد دستگاه و مقایسه آن با شرایط راه‌اندازی
• پرکردن چک‌لیست‌های مربوطه و مرور آنها با راهبران دستگاه
• یادداشت کردن رویدادها و ایجاد گزارش کتبی از کلیه ایرادات مشاهده شده و امورات انجام شده

۳.مواردی که در روشن کردن دستگاه در هر فصل بایستی آنها را رعایت کرد:

پس از شروع مجدد فصل گرما لازم است که مجموعه اقدامات لازم در راستای راه‌اندازی مجدد چیلر جذبی انجام شود. مجموعه مواردی که در این قسمت به آنها اشاره شده است بایستی مدتی پیش از شروع فصل گرما در نظر گرفته شده و انجام شوند تا در صورت وجود خرابی و بروز ایرادات برای رفع آنها زمان موردنیاز در دسترس باشد. در ادامه به برخی از اقداماتی که بایستی پیش از راه‌اندازی و روشن‌شدن دستگاه به آنها توجه نمود، اشاره شده است.

• چک کردن جریان آب در قسمت‌های مختلف دستگاه (اواپراتور، ابزوربر و کندانسور) و سوییچ‌های اینترلاک (Interlocks)
• چک کردن و بررسی کلیه تجهیزات ایمنی دستگاه
• بررسی سطح خلاء و فشار دستگاه
• بررسی سطح روغن پمپ وکیوم و عملکرد آن در سیستم تخلیه (Purge)
• بررسی عملکرد سیستم کنترل دستگاه و قرار گرفتن آن در وضعیت مناسب
• اندازه‌گیری ولتاژ و جریان الکتریکی پمپ‌ها و موتورهای الکتریکی چیلر جذبی
• ارزیابی کارکرد دستگاه و مقایسه آن با شرایط راه‌اندازی
• پرکردن چک‌لیست‌های مربوطه و مرور آنها با راهبران دستگاه
• یادداشت کردن رویدادها و ایجاد گزارش کتبی از کلیه ایرادات مشاهده شده و امورات انجام شده

۴.مواردی که در نگهداری پیش‌گیرانه چیلر جذبی بایستی به آنها توجه داشت:

در زمان فعال بودن چیلر به منظور جلوگیری از بروز حوادث. خرابی‌های ناگهانی و به حداقل رساندن احتمال بروز خاموشی‌های ناخواسته بایتسی به طور مداوم به بازرسی و بررسی عملکرد قسمت‌های مختلف دستگاه پرداخت. در این قسمت به مجموعه نکات و اقداماتی که بایستی در طول فعال بودن دستگاه به آنها توجه داشت، ارائه شده است. تمامی این موارد در برنامه راهبری و نگهداری چیلر بایستی در نظر گرفته شوند.

• آنایز شیمیایی محلول جاذب
• ثبت اطلاعات عملکردی دستگاه و پرکردن چک‌لیست‌های مربوطه
• چک کردن اتصالات الکتریکی و کنتاکتورها و اورلودهای دستگاه
• تعویض شیشه‌های رؤیت و سایت‌گلاس در صورت نیاز
• چک کردن سطح محلول جاذب در قسمت‌های مختلف دستگاه
• چک کردن سطح مبرد در قسمت‌های مختلف دستگاه
• چک‌کردن غلظت اکتیل الکل در محلول
• چک‌کردن عملکرد شیرهای برقی و مسیرهای کنارگذر (Bypass)
• چک کردن و اندازه‌گیری سطح وکیوم و خلاء دستگاه چیلر جذبی
• چک کردن عملکرد سیستم تخلیه گازهای غیرقابل تقطیر، سیستم پرج (Purge)
• تعویض روغن پمپ وکیوم سیستم پرج در صورت نیاز
• چک کردن عملکرد پمپ محلول دستگاه
• چک کردن دمای بدنه پمپ‌های دستگاه و اندازه‌گیری آمپر مصرفی و اتصالات الکتریکی پمپ‌های محلول و مبرد
• چک کردن کنترلهای ایمنی دستگاه چیلر ابزورپشن شامل کنترل حداقل دمای مجاز چیلر، فلوسوییچ جریان آب فن‌کویل‌ها (Chilled water)، فلوسوییچ جریان آب برج خنک‌کن (Condenser water)، کنترل حداکثر دمای محلول وغیره
• بازربینی و در صورت نیاز ترمیم عایق‌کاری حرارتی دستگاه
• بازبینی و بررسی نشتی‌های احتمالی در قسمت‌های مختلف دستگاه
• بررسی مبرد و مقدار نمک‌های محلول در آن
• ارزیابی کارکرد دستگاه و مقایسه آن با شرایط راه‌اندازی
• پرکردن چک‌لیست‌های مربوطه و مرور آنها با راهبران دستگاه
• یادداشت کردن رویدادها و ایجاد گزارش کتبی از کلیه ایرادات مشاهده شده و امورات انجام شده

۵.مواردی که در بازدیدهای سالیانه چیلر جذبی بایستی در نظر داشت:

در این قسمت به مجموعه نکات و اقداماتی که بایستی در بازدید‌های دوره‌ای سالیانه چیلر آنها را در نظر گرفت، اشاره شده است. این بازدیدها معمولاً در زمان‌های خاموشی چیلر و مدتی پیش از راه‌اندازی چیلر  توسط مهندس تاسیسات انجام می‌شوند. با این کار احتمال بروز خرابی‌ها و خاموشی‌های ناخواسته به حداقل رسیده و در عین حال در صورت وجود خرابی، زمان کافی برای رفع آنها وجود دارد.

• اندازه‌گیری ولتاژ و جریان الکتریکی پمپ‌ها و موتورهای الکتریکی چیلر جذبی
• آنالیز و آزمایش محلول جاذب به منظور اضافه کردن الکل‌ها و محلول‌های بازدارنده (Inhibitors) به محلول جاذب چیلر
• تست هیدروژن دستگاه
• باز کردن و تمیز کردن فیلترها و سه‌راه صافی‌های پمپ‌های برج خنک‌کن و فن‌کویل‌ها
• چک کردن و بازرسی فلنچ‌های اتصال پمپ‌های محلول و مبرد به منظور اطمینان از عدم وجود نشتی
• بازبینی و چک کردن عملکرد تله‌های بخار
• بررسی عملکرد کلیه شیرآلات دیافراگمی
• بررسی و کالیبراسیون عملکرد کلیه شیرآلات
• تمیز کردن صافی پمپ‌های دستگاه
• بررسی کشش تسمه‌های پمپ‌های وکیوم و در صورت نیاز تعویض آنها
• بررسی عملکرد مشعل دستگاه و تنظیم کردن مشخصات احتراق آن
• ارزیابی کارکرد دستگاه و مقایسه آن با شرایط راه‌اندازی
• پرکردن چک‌لیست‌های مربوطه و مرور آنها با راهبران دستگاه
• یادداشت کردن رویدادها و ایجاد گزارش کتبی از کلیه ایرادات مشاهده شده و امورات انجام شده

۶.سختی‌گیری آب تغذیه برج خنک کن:

یکی از مهمترین اقداماتی که بایستی در طول فرآیند نگهداری و راهبری چیلر بایستی به آن توجه داشت، موضوع سختی‌گیری آب تغذیه در سیستم تأسیسات ساختمان است. سختی‌گیری از آب و کنترل مداوم سطح سختی آب امری مهم در راهبری چیلر و برج خنک کن است. علاوه بر حذف سختی از آب تغزیه، از آنجا که آب گردشی در برج خنک‌کن در تماس با هوای بیرون قرار دارد به تدریج آلودگی‌های محیطی را جذب می‌نماید. از طرف دیگر تبخیر مداوم آب در برج‌خنک کن سبب افزایش سطح سختی آب گردشی می‌شود. تمامی این موارد سبب بالارفتن اهمیت کنترل مداوم سطح سختی آب گردشی در برج خنک‌کن و لزوم تدوین برنامه زمانبندی دقیق برای اندازه‌گیری و کنترل سطح سختی آب می‌شود.

شاید برای شما مفید باشد: تعمیر و نگهداری تاسیسات ساختمان

۷.رسوب‌زدایی، تمیز کردن و اسیدشویی لوله‌ها و کویل‌های دستگاه:

با اتخاذ تمامی مواردی که در خصوص کنترل سطح سختی آب تغزیه و گردشی برج خنک‌کن عنوان گردید، پس از مدتی قسمت‌های ابزوربر و کندانسور چیلر دستگاه نیاز به رسوب‌زدایی و اسیدشویی پیدا می‌کنند. همانند رسوباتی که در جداره کتری ایجاد می‌شود، فرآیند گرم شدن آب گردشی در قسمت ابزوربر و کندانسور چیلر جذبی سبب ایجاد رسوباتی در جداره‌های داخلی لوله‌ها در این قسمت‌ها می‌شود. این رسوبات عایق حرارت بوده و فرآیند انتقال حرارت را با افت شدیدی مواجه می‌سازد و این امر سبب کاهش شدید راندمان چیلر جذبی می‌شود. علاوه بر این وجود این رسوب ضریب افت فشار جریان آب داخل کویل را افزایش داده و این امر نیز سبب وارد شدن فشار به پمپ برج خنک‌کن و در نتیجه افزایش مصرف انرژی الکتریکی مورد نیاز آن می‌شود.

باید در نظر داشت که اسیدشویی و رسوب‌زدایی علاوه بر روش شیمیایی بایستی به صورت مکانیکی نیز انجام شود. از آنجا که اسید از خورندگی بالایی برخوردار است و ممکن است با جداره فلزی لوله‌های داخل دستگاه واکنش دهد، فرآیند اسیدشویی و رسوب‌زدایی بسیار حساس است و برای جلوگیری از سوراخ شدن لوله‌های داخلی و بروز نشتی در دستگاه بایستی دقت لازم را به کار بست. در صفحه مربوط به روش صحیح رسوب‌زدایی و اسیدشویی در چیلر جذبی به برخی از موارد ایمنی در این خصوص اشاره شده است.

در صورت نیاز به مشاوره و یا خدمات تخصصی راه اندازی چیلر جذبی و تعمیرات و نگهداری آن‌ها با ما تماس بگیرید.