فن‌ها برای تهویه هوا؛ واحدهای تصفیه هوا، توالت‌ها، پارکینگ‌ها و غیره نصب و استفاده می‌شوند. با نصب سیستم‌های ویژه‌ای می‌توان مصرف انرژی فن را کاهش داد.

عوامل اصلی برای صرفه‌جویی در انرژی مصرفی فن‌ها عبارت‌اند از: کارایی فن‌ها، موتورها و تاسیسات جدید. باید برای صرفه‌جویی در انرژی، هنگامی که فن‌ها مورد نیاز نیستند، خاموش شوند و سرعت فن از طریق VSDها کاهش یابد. در سیستم‌های تهویه هوا پارکینگ، می‌توان از طریق نصب VSDها که توسط سنسورهای کربن منوکسید (CO) کنترل می‌شوند، در مصرف انرژی صرفه‌جویی کرد.

مصرف انرژی فن‌ها

فن‌ها با ایجاد جریان هوا برای رفع کاستی‌های سیستم دودکش که معمولا شامل مبدل‌های حرارتی، فیلترهای هوا، دامپرها، آتناتورهای صدا (noise attenuators) و دیگر اجزای دودکش هستند؛ انرژی مصرف می‌کنند. کارایی یک فن بستگی به نوع و ویژگی‌های طراحی شده توسط سازنده آن دارد. برای اکثر سیستم‌های تاسیسات ساختمان از فن‌های سانتریفیوژی (فن‌های گریز از مرکز) استفاده می‌شود. از فن‌های سانتریفیوژی با پره‌های منحنی با شیب به عقب (backward curved centrifugal fans) در واحدهای بزرگ تصفیه هوا استفاده می شود. برای کاهش مصرف انرژی فن، باید جریان هوا و افت فشار را کاهش داد و در انتخاب نوع فن نیز دقت داشت تا بیش‌ترین بهره‌وری حاصل شود. کارایی موتور و سیستم درایو فن نیز اهمیت دارد. با پیشرفت‌های اخیر می‌توان از پلاگ فن‌ها که فاقد تسمه‌ و قرقره‌ هستند، در واحدهای تصفیه هوا استفاده کرد و یا با تعمیر و نگهداری صحیح و جایگزینی مرتب تسمه‌ها تلفات انتقال انرژی را از بین برد.

رابطه بین مصرف انرژی یک فن، میزان حجم جریان سیستم و فشار:

P = (V x ΔP)/n

P = قدرت (وات).

V = حجم جریان هوا (m³ / s).

ΔP = افت فشار کلی فن (استاتیک داینامیک) (Pa).

n = [راندمان فن x راندمان موتور x راندمان درایو (تسمه و قرقره) x راندمان VSD].

بیشتر بخوانید : ۵ راهکار کاربردی برای افزایش راندمان چیلرها-قسمت اول

نگهداری و بهره‌برداری فن‌ها

مسائل زیر برای کارایی تعمیر و نگهداری و عملکرد فن‌ها مهم هستند:

• اطمینان حاصل کنید که فن‌ها زمانی که عملکردی ندارند، به طور خودکار خاموش می‌شوند.
• اطمینان حاصل کنید که تسمه‌ها و قرقره‌ها به درستی تحت فشار قرار گرفته‌اند و هم‌تراز هستند. تنش و ناهماهنگی باعث افزایش میزان اصطکاک و اتلاف انرژی می‌شود.
• جریان هوا را در دامپرهای تعادل مدار شاخص (مدار با بیش‌ترین افت فشار) کاهش دهید. برای سیستم‌های حجم ثابت هوا؛ باز کردن دامپرهای مدار شاخص و سایر مدارها و یا جایگزینی تسمه‌ها و قرقره‌ها برای کاهش سرعت فن، جایگزینی فن با یک فن جدید که جریان هوا کمتری آزاد می‌کند و یا نصب VSD، سبب صرفه‌جویی در انرژی می‌شود.
• در جایی که وجود آتناتورهای صدای دودکش ضروری نیست، آن‌ها را حذف کنید. در این زمینه از مشاورین متخصص کمک بگیرید.
• سرعت جریان هوا سیستم را کاهش دهید.

جایگزینی و ارتقا فن‌ها

قبل از این‌که فن‌ها جایگزین یا به‌روز‌رسانی شوند، مسائل زیر را در نظر بگیرید:

• قبل از جایگزینی امکان بهبود بهره‌وری انرژی از طریق گزینه‌هایی مانند تبدیل سیستم حجم ثابت هوا به سیستم‌ حجم متغیر هوا را بررسی کنید. نصب و راه اندازی دامپرها در سیستم‌های تهویه هوا و سیستم‌های استخراج توصیه می‌شود. زمانی که دامپرها عملکردی ندارند، باید به طور خودکار خاموش شوند. مصرف انرژی، فن تهویه هوا را می‌توان از طریق VSD کاهش داد.
• اطمینان حاصل کنید که مسائل فوق در دستورالعمل‌های تولید‌کنندگان ذکر شده باشد. تجهیزات نصب شده مستلزم رعایت این الزامات هستند و باید رابط‌های کنترل لازم را در اختیار داشته باشند.
• سیستم‌های تهویه هوا پارکینگ را از حجم ثابت هوا به حجم متغیر هوا که از طریق نصب VSDها که توسط سنسورهای کربن منوکسید (CO) کنترل می‌شوند، تغییر دهید.
• از موتورهای قدیمی مجددا استفاده نکنید. هزینه‌های انرژی مربوط به استفاده مجدد از یک موتور قدیمی تعمیر شده از هزینه خرید یک موتور جدید بیش‌تر است. توصیه می‌شود برای اطمینان از کارایی فن‌ها و موتورها و صرفه‌جویی در هزینه‌های انرژی از پیمانکاران و مشاوران متخصص برای خرید و تعمیر و نگهداری دستگاه‌ها کمک گرفته شود. جایگزینی فن‌های موجود نیز فرصت خوبی برای رفع مشکلات موجود از قبیل کاهش میزان جریان هوا که منجر به اتلاف انرژی می شود را فراهم می‌کند.
• با پیشرفت‌های اخیر، می‌توان از فن‌هایی با کارایی بالا که توسط موتورهای electronically commutated هدایت می‌شوند و سرعت آن‌ها قابل کنترل است، به عنوان گزینه‌ای برای جایگزینی استفاده کرد.