زمان مطالعه: ۱۰ دقیقه

تاسیسات ساختمان چیست

مشعل‌ها انواع مختلفی دارند و بعضی از آن‌ها کاربرد خانگی داشته و برخی دیگر دارای کاربرد صنعتی هستند. مشعل‌های گازی معمولا در دسته مشعل‌های صنعتی قرار می‌گیرند که در اندازه بزرگ تولید شده و هم به صورت گازی و هم به صورت گازوئیلی کار می‌کنند. این وسیله از تجهیزات و قطعات مختلفی تشکیل شده که فعالیت صحیح همه آن‌ها در کنار هم موجب عملکرد مشعل می‌شود و در صورتی که یکی از این قطعات، عملکرد صحیح و مناسبی نداشته باشد، مشعل کار نخواهد کرد. برای رفع مشکل هرکدام از قطعات، ابتدا باید علت خرابی را مشخص کرد. برای مثال مشخص کردن علت ریست شدن رله مشعل که یکی از خرابی‌های رایج مشعل‌ها است برای حل مشکل این قطعه ضرورت دارد.

رله مشعل گاز یکی از قطعاتی است که خرابی آن در عملکرد دستگاه تاثیر می‌گذارد و دانستن آن علت خرابی‌های آن مانند ریست شدن مشعل حین کار هنگام تعمیر موتورخانه الزامی است. این قطعه در روشن ماندن آتش دستگاه نقشی تعیین‌کننده دارد. در این مطلب قصد بررسی مشکلات این قطعه، عیب‌یابی و روش‌های حل آن را داریم.

بیشتر بدانید: تاسیسات ساختمان چیست

رله چیست و چه جزئیاتی دارد؟

یکی از بخش‌های جدایی ناپذیر در تمام مشعل‌های گازی، چه در ابعاد و اندازه خانگی و چه در ابعاد صنعتی و بزرگ، رله است. رله نوعی سوئیچ الکتریکی و یک قطعه یا برد الکتریکی است که روی مشعل نصب شده و در کنترل عملکرد آن تاثیرگذار است. این دستگاه خاصیت آهن‌ربایی دارد، بنابراین از طریق خواص مکانیکی هم در عملکرد مشعل‌های گازی تاثیرگذار است.

از طرف دیگر امکان کنترل جریان با شدت پایین یا به عبارت دیگر کنترل سیگنال در مدارهای جداگانه و چندگانه با کمک این وسیله وجود دارد. رله جریان را از یک مدار دریافت و به مداری دیگر منتقل می‌کند. در نتیجه در ارتباطات رایانه‌ای هم از آن استفاده می‌شود.

این قطعه خود از جزئیاتی مانند میله فلزی متحرک، فنر مخصوص، کانتکت فلزی ثابت و یک آهنربای الکتریکی ساخته شده است. عملکرد رله و مشکلاتی مانند ریست شدن که در این دستگاه ایجاد می‌شوند، تا حد زیادی به این قطعات بستگی دارند. برای مثال آهنربای الکتریکی یکی از قطعات مهم در رله، دارای دو سیم است که از زیر رله خارج شده و به جریان برق متصل می‌شوند. دو سیم آهنربا، تشکیل دهنده ۲ پایه اصلی رله هستند و خراب شدن یا بروز مشکل در آن‌ها در عملکرد صحیح رله مشعل گاز تاثیر می‌گذارد.

بیشتر بخوانید : خدمات تخصصی تعمیر مشعل گازی و گازوئیلی

کاربرد رله در مشعل چیست؟

پیش از بررسی علت ریست شدن رله مشعل گازی و روش‌های حل این مشکل، ابتدا باید با کاربرد این قطعه آشنا شوید. مشعل یکی از جزئیات اصلی در سیستم تاسیسات ساختمان است و رله کاربردی‌ترین قطعه در مشععل‌ها است که نقشی اساسی در سیستم گرمایش ساختمان‌ها دارد. این قطعه بسته به نوع مشعل و نوع سوخت آن به شکل‌های مختلفی مورد استفاده قرار گرفته و به جز مصارف خانگی، دارای کاربردهای صنعتی نیز است. کاربرد اصلی رله کنترل مشعل دادن فرمان استارت به موتور و ترانس جرقه‌زن است تا شعله مشعل را روشن کرده و این دستگاه را به کار بیندازند.
رله علاوه بر روشن کردن و به کار انداختن مشعل در کنترل خاموشی آن هم کاربرد دارد. زمانی که احتراق به طور کامل اتفاق نیفتاده و شعله تشکیل نشود، رله به ترانس‌ جرقه‌زن دستور خاموش شدن داده و مشغول را از کار می‌اندازد تا از خطرات روشن ماندن مشعل جلوگیری شود. فرآیند خاموش شدن مشعل با دستور رله ظرف چند ثانیه اتفاق می‌افتد تا خاموشی ناگهانی شعله، هیچ خطری ایجاد نکند. در سرویس و نگهداری موتورخانه، بررسی رله و اطمینان از سلامت آن یکی از مهم‌ترین اقدامات است.

علت ریست شدن رله مشعل چیست؟

در موتورخانه‌های صنعتی، مشعل یکی از مهم‌ترین تجهیزات است و در صورت هرگونه خرابی یا ایجاد مشکلی در آن، عملکرد کل موتورخانه تحت تاثیر قرار می‌گیرد. در نتیجه عیب‌یابی مشکلات مشعل، به عنوان قلب موتورخانه به محض بروز اختلال یکی از مهم‌ترین اقدامات است. خاموش شدن موتورخانه در صورت خرابی هر کدام از قطعات آن رخ می‌دهد اما خرابی مشعل در این میان بیشترین تاثیر را داشته و بیش از سایر قطعات در خاموشی کلی موتورخانه تاثیرگذار است.

در میان قعطات مختلف مشعل که با اختلال در عملکرد آن‌ها، مشعل نیز دچار مشکل شده و در نهایت کل موتورخانه تحت تاثیر قرار می‌گیرد، رله بیشترین نقش را دارد. به همین دلیل بررسی مشکلات این قطعه، مانند علت ریست شدن رله مشعل گازی حائز اهمیت است. رله در مشعل وظیفه کنترل حرارت، روشن و خاموش شدن و انتقال سیگنال‌ها را برعهده دارد. زمانی که ایراد و مشکل عملکرد مشعل از این قطعه باشد، سیستم روشن می‌شود اما پس از گذشت مدت زمانی بسیار کوتاه خاموش می‌شود. این حالت مشعل، ناشی از خرابی رله معمولا ریست شدن رله مشعل نامیده می‌شود.

همان‌طور که گفتیم، اجزای رله میله فلزی متحرک، آهنربای الکتریکی و… هستند. در بعضی موارد خرابی رله و ریست شدن آن که مشکل اصلی و رایج این قطعه است، به دلیل وجود مشکل در این بخش، یعنی اتصالات رله است. در واقع یکی از دلایل ریست شدن این قطعه، عدم توانایی آهنربا در انتقال جریان است.

بررسی علت ریست شدن رله مشعل گازی

خرابی و ایجاد مشکل در اتصالات رله یکی از دلایل اصلی خرابی این قطعه و بروز مشکلاتی مانند ریست شدن در آن است اما تنها علت بروز این مشکل، خرابی اتصالات نیست. از دیگر دلایل ریست شدن رله مشعل می‌توان به کارکرد غلط میله یون اشاره کرد. عدم اتصال میله یون یا عدم ارتباط پایه میله با رله مانع احتراق اولیه و عبور جریان الکترون‌ها و در نتیجه این موضوع شعله روشن نمی‌شود. عدم اتصال و ارتباط لازم میان میله یون و رله در بعضی مشعل‌ها به دلایلی مانند قطع شدن سیم میله، ایجاد خرابی در میله و… نیز رخ می‌دهد.

یکی دیگر از دلایل ریست شدن رله در مشعل‌های گازی جرم گرفتن میله یونیزاسیون است. جریان الکترونی که برای روشن شدن مشعل مورد نیاز است از طریق این میله در دستگاه ایجاد می‌شود. زمانی که میله یونیزاسیون دچار جرم گرفتگی شود، مسیر عبور جریان الکترونی مسدود شده و در نتیجه این مشکل رله ریست می‌شود. به خصوص زمانی که ریست شدن رله چند ثانیه پس از تشکیل شعله اتفاق بیفتد، احتمال این که جرم گرفتگی علت ریست شدن رله مشعل و علت روشن شدن چراغ قرمز مشعل گازی باشد، بسیار زیاد است.
عدم اتصال بدنه مشعل به زمین را نیز می‌توان جزو دلایل بروز مشکل در عملکرد رله و ریست شدن آن و یک علت روشن شدن چراغ قرمز مشعل گازی دانست. تراز بودن محل قرارگیری مشعل و اتصال صحیح آن به زمین، تاثیر زیادی در عملکرد اجزای داخلی به خصوص رله دارد. زمانی که مشعل با فاصله نسبت به زمین قرار داشته باشد، احتمال جابجایی آن وجود دارد و این مشکل نیز باعث بروز اختلالاتی مانند ریست شدن رله می‌شود.

شاید برای شما مفید باشد: سرویس و نگهداری تاسیسات ساختمان

علائم ریست شدن رله مشعل گاز

در صورتی که خرابی مشعل گازی از آسیب دیدگی رله باشد و این قطعه باعث خاموش شدن دستگاه شود، علائم مختلفی در دستگاه بروز می‌کنند که توجه به آن‌ها، اولین قدم در عیب‌یابی مشعل به جهت تعمیر آن است. همان‌طور که گفتیم، اصلی‌ترین نشانه خرابی رله در مشعل‌های گازی که هشداری برای تعویض یا تعمیر این قطعه است، خاموشی سریع دستگاه پس از روشن کردن آن است. در صورتی که علت اختلال در مشعل، رله مشعل گاز باشد، پس از اینکه دستگاه را روشن کردید، تنها سی ثانیه در حالت روشن باقی می‌ماند و فورا خاموش می‌شود.

پس زدن شعله نیز می‌تواند نشانه خرابی رله باشد. این علامت معمولا به صورت نقص در سیستم جرقه‌زنی بروز می‌کند. در واقع جرقه ایجاد شده اما بلافاصله پس از روشن شدن، خاموش می‌شود. این علامت معمولا با نشانه‌های دیگری مانند وجود گاز یا هوا در مخزن داخلی مشعل و محل جرقه‌زنی نیز بروز می‌کند. دقت کنید که روشن کردن مشعل در این حالت بسیار خطرناک است و در صورتی که با اولین تلاش متوجه پس زدن شعله شدی، حتما وضعیت رله را بررسی کنید.

تنظیم نبودن شعله مشعل، باز نشدن شیر گاز مغناطیسی و زیاد بودن فاصله بین الکترودها نیز می‌تواند علت ریست شدن این دستگاه باشد که در این صورت باید از طریق اقداماتی مانند تنظیم و تقویت ولتاژ، جریان هوا و بررسی فاصله الکترودها و رسیدگی به آن‌ها مشعل را تعمیر کرد. تعمیرات مشعل گازی به منظور عملکرد مجدد موتورخانه اهمیت زیادی داشته و باید فورا انجام شود. دقت داشته باشید که هرچه تعمیر مشعل را به تعویق بیندازید، حتی در صورت خاموش کردن کل موتورخانه، رسیدگی به آن سخت‌تر می‌شود و حتی این احتمال وجود دارد که دیگر هرگز قادر به تعمیر مشعل نبوده و ناچار به تعویض آن شوید.

---

ارائه خدمات تعمیر و نگهداری موتورخانه

---

عیب‌یابی خرابی رله مشعل گاز

به منظور تعمیر خرابی در صورتی که شک شما به مشکل در رله گاز بوده یا علائمی که در مشعل بروز می‌کند، علائم خرابی رله باشد، ابتدا باید رله را عیب‌یابی کنید. در واقع اولین قدم برای رفع این بخش از مشعل، اطمینان از خرابی آن است. سپس باید علت خرابی را جستجو کنید تا با رفع آن بتوانید رله را مجددا به کار انداخته و مشعل را روشن نگه دارید.

بررسی میله یونی

یکی از دلایل اصلی ریست شدن رله در مشعل‌های گازی، کارکرد نادرست میله یونی است. به منظور عیب‌یابی رله در این بخش باید اتصال میله به مشعل را بررسی کنید. در صورتی که میله یون به مشعل متصل نباشد، جریان الکترون‌ها به رله نرسیده و در نتیجه رله کار نمی‌کند. در مشعل‌های پیشرفته این قطعه مجهز به یک آژیر است که خرابی رله را هشدار می‌دهد. فاصله استاندارد میان میله یونی و بدنه حدود ۳ میلی‌متر است و در صورتی که فاصله مشاهده شده، بیشتر از این مقدار باشد، با تنظیم این بخش می‌توان رله را تعمیر کرد.

اطمینان از اتصال صحیح فاز و نول به پایه‌ها

دیگر علت ریست شدن رله مشعل گاز و خرابی آن، عوض شدن جای فاز و نول در پایه‌های ۸ و ۹ این وسیله است. در صورتی که این پایه‌ها نیز به درستی وصل نشده و در جای خود نباشند، رله دستگاه ریست شده و شعله آتش روشن می‌شود اما چند ثانیه بعد خاموش می‌گردد. در حالت نرمال و سلامت دستگاه، نول باید به پایه ۸ و فاز باید به پایه ۹ متصل باشد. در صورتی که اتصال فاز و نول، برعکس باشد، جریان میکروآمپری توسط میله یونی ایجاد نمی‌شود. در نتیجه بروز این مشکل گزارش احتراق به پایه ۲ نرسیده و رله در صورت روشن شدن هم بلافاصله خاموش می‌شود.

فرسودگی و پایان عمر مفید رله

فرسودگی رله نیز می‌تواند علت این مشکل باشد. به منظور تشخیص این موضوع رله را با یک رله جدید جایگزین کنید. در صورتی که پس از جایگزین دستگاه عملکرد صحیح داشته، قطعه قبلی قدیمی و فرسوده شده و علت ریست شدن و کار نکردن، همین موضوع است. با توجه به این‌که بررسی فرسودگی راحت‌تر از دیگر روش‌های گفته شده است، توصیه می‌شود که در صورت بروز مشکل ریست شدن رله، ابتدا این قطعه را با قطعه‌ای جدید جایگزین کرد و در صورتی که تعویض قطعه نتیجه‌ای مناسب به همراه نداشت، برای بررسی دیگر مشکلات و عیب‌یابی دقیق‌تر رله اقدام کرد.

بیشتر بخوانید : رله مشعل چیست ؟ چه کاربردی دارد؟ 

رفع و مشکل تعمیر مشکل ریست شدن رله در مشعل گازی

در صورتی که از طریق بررسی‌های گفته شده در بالا، علت خرابی رله را مشخص کردید، ادامه مسیر بسیار ساده است و در چند مرحله می‌توانید برای تعمیر رله اقدام کنید. در صورتی که مشکل رله از عدم اتصال پایه‌های یونی باشد، کافی است سیم‌هایی که این پایه‌ها را بین رله و مشعل مرتبط می‌کند، بررسی کنید و با اطمینان از اتصال آن‌ها به هم، برای رفع خرابی دستگاه اقدام کنید. همچنین اگر شک شما به خرابی رله و تشخیص به دلیل عوض شدن جای پایه‌ها باشد با تغییر وضعیت رله می‌توانید مشکل را برطرف کرده و مشعل را به کار بیندازید.

با این حال، نیاز است که به یک نکته مهم توجه داشته باشد و این نکته، لزوم تسلط به تعمیرات و رسیدگی‌های فنی برای رفع مشکل و تعمیر رله است. در واقع تنها زمانی برای تعمیر شخصی رله اقدام کنید که در این زمینه دانش فنی کافی داشته باشید. در صورت عدم تسلط به تعمیرات و ناتوانی در شناسایی مشکلات رله مشعل گاز، به سراغ این قطعه نروید، زیرا هرگونه اقدام اشتباه شما ممکن است خرابی رله را تشدید کرده و قطعه‌ای که با تعمیر درست می‌شد را به طور کامل از کار بیندازید. در این شرایط تنها باید به سرویس‌کار یا تعمیرکار مجاز مشعل‌های گازی مراجعه کنید.

چه اقداماتی مانع ریست شدن رله مشعل می‌شوند؟

همان‌طور که تا اینجا گفته شد، رله یکی از مهم‌ترین قطعات در مشعل‌های گازی است و هرگونه خرابی در این قطعه، عملکرد کلی مشعل را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل نگهداری صحیح از این قطعه حائز اهمیت بوده و به افزایش طول عمر مشعل کمک می‌کند. برای نگهداری رله مانند دیگر قطعات الکترونیکی، دستورالعمل‌های خاصی وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• کنترل و بررسی در مدار بودن تجهیزات و اجزای وابسته به رله یکی به صورت دوره‌ای یکی از مهم‌ترین اقدامات در نگهداری این قطعه و افزایش طول عمر آن است.
• مقایسه تنظیمات رله و وضعیت ظاهری آن با جداول مرتبط با تنظیمات این قطعه در مشعل گازی یکی دیگر از اقدامات لازم برای نگهداری از این قطعه است.
• برای عیب یابی رله مشعل گازی و تشخیص علت ریست شدن رله مشعل گازی و نگهداری صحیح این قطعه، توجه به علائم خرابی آن هم یکی از موضوعات مهم است. در صورتی که کوچک‌ترین نشانه‌ای مبنی بر خرابی رله در وضعیت این قطعه مشاهده کردید، فورا برای بررسی دقیق آن اقدام کنید. در بسیاری از موارد، اقدام به موقع جهت تعمیر یا تعویض رله، هزینه‌های نگهداری این قطعه را کاهش می‌دهد.

دیگر اقدامات مهم در نگهداری از رله و مشعل گازی

• کنترل و تست عملکرد صحیح رله به صورت دوره‌ای، به خصوص زمانی که از مشعل استفاده نمی‌کنید هم در نگهداری از رله حائز اهمیت بوده و به افزایش طول عمر آن کمک می‌کند.
• برای جلوگیری از بروز مشکل در عملکرد رله و اختلالاتی مانند ریست شدن، تمیز کردن دوره‌ای قطعات داخلی و جلوگیری از ورود و نفوذ گردوغبار به داخل مشعل به خصوص در بخش‌هایی مانند رله نیز حائز اهمیت است.
در صورتی که تجربه‌ای در زمینه عیب یابی رله مشعل گازی ندارید، توصیه می‌کنیم در سرویس‌های دوره‌ای از یک متخصص کمک بگیرید. متخصصان تاسیسات و سرویس و نگهداری موتورخانه با بررسی دقیق رله، وضعیت آن را مشخص کرده و نیاز یا عدم نیاز به تعمیر و تعویض این قطعه را تعیین می‌کنند.

سخن پایانی

رله یکی از قطعاتی است که در عملکرد صحیح مشعل‌های گازی نقشی ویژه ایفا می‌کند، به همین دلیل توجه به سلامت این قطعه و رفع عیب آن اهمیت زیادی داشته و باید به موقع انجام شود. در صورتی که این قطعه دچار مشکلاتی مانند ریست شدن شد، ابتدا باید برای را مشخص کرد و بعد از عیب یابی رله مشعل گازی، اقدامات لازم را به جهت رفع مشکل انجام داد. برای اطمینان از سلامت مشعل و قطعات آن رفع مشکلاتی مانند ریست شدن رله، توصیه می‌کنیم به کارشناسان و متخصصان این زمینه مانند کارشناسان مجرب کلینیک انرژی مراجعه کنید.