موتورخانه یکی از حیاتی‌ترین بخش‌های هر ساختمان است که در تامین گرمایش و آب گرم مصرفی در فصول مختلف سال نقش اساسی دارد. این سیستم‌ها به دلیل حساسیت بالا و عملکرد مستمر، همواره در معرض خطراتی مانند آتش‌سوزی قرار دارند. بنابراین، اهمیت سیستم اطفاء حریق ساختمان و نگهداری و تعمیر به موقع آن قابل توجه است. نگهداری و تعمیر موتورخانه باید با دقت و تخصص انجام شود تا خطرات ناشی از مشکلات احتمالی کاهش یابد. کلینیک انرژی، با تیمی تخصصی و مجرب در زمینه سرویس و نگهداری موتورخانه، تعمیرات و بازسازی تاسیسات ساختمان، به شما کمک میکند تا سیستمهای گرمایشی شما همیشه در بهترین وضعیت ممکن قرار داشته باشند. در این مقاله، به بررسی سیستم های اطفاء حریق موتورخانه و اهمیت آنها در نگهداری ایمنی ساختمان خواهیم پرداخت.
انواع سیستم اطفا حریق ساختمان
در پاسخ به سوال سیستم اطفا حریق چیست، می‌توان گفت که اطفاء حریق به مجموعه‌ای از اقدامات و تجهیزاتی اطلاق میشود که برای جلوگیری از گسترش آتش و خاموش کردن آن به کار می‌روند تا به حداقل رساندن آسیب‌ها به جان و مال افراد در محل حادثه کمک کند. این سیستم اعلام و اطفاء حریق به دو دسته اصلی تقسیم میشوند:
سیستم اطفاء حریق دستی
سیستمهای اطفا حریق دستی به تجهیزاتی اطلاق میشود که برای استفاده از آنها به نیروی انسانی نیاز است و بدون دخالت فرد، این تجهیزات عملاً نمی‌توانند عملکردی داشته باشند. از رایج‌ترین تجهیزات این سیستم‌ها، کپسول‌های آتش‌نشانی هستند که بر اساس نوع آتش و یا کلاس آن، انواع مختلفی دارند. انواع سیستمهای اطفا حریق دستی به صورت زیر هستند:
- کپسول‌های آتش‌نشانی: کپسول‌ها از جمله تجهیزات بسیار شناخته شده در سیستمهای اطفا حریق دستی هستند که معمولاً در محیطهای مختلف به کار می‌روند. این کپسول‌ها می‌توانند از مواد مختلفی مانند پودر خشک، فوم، دیاکسید کربن و هالوژن‌ها برای خاموش کردن آتش استفاده کنند.
- خاموش‌کننده‌های پودر خشک: این کپسول‌ها معمولاً برای آتش‌های کلاس A، B و C (آتش‌های ناشی از مواد جامد، مایعات قابل اشتعال و دستگاه‌های الکتریکی) مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- کپسول‌های دیاکسید کربن (CO2): این نوع سیستم اطفاء حریق ساختمان برای مهار آتش‌های ناشی از مایعات قابل اشتعال و همچنین دستگاه‌های الکتریکی کاربرد دارند. گاز CO2 از طریق خفگی باعث خاموش کردن آتش میشود.
- خاموش‌کننده‌های فوم: این کپسول‌ها برای خاموش کردن آتش‌های ناشی از مایعات قابل اشتعال مناسب هستند و از طریق جلوگیری از رسیدن اکسیژن به سطح آتش، آن را خاموش میکنند.
- توپ‌های اطفا حریق: این تجهیزات برای خاموش کردن آتش‌های کوچک و به خصوص در فضاهای محدود و فشرده به کار می‌روند.
انواع سیستم اطفاء حریق اتوماتیک
سیستم اعلام و اطفاء حریق اتوماتیک به گونهای طراحی شدهاند که بدون دخالت انسان، به محض اعلام حریق، به صورت خودکار فعال شده و آتش را مهار میکنند. این سیستم های اطفاء حریق معمولاً در محیطهای حساس و مکانهایی که نیاز به محافظت مستمر دارند، استفاده میشوند. انواع سیستمهای اطفا حریق اتوماتیک به شرح زیر است:
- سیستم اطفا حریق مه آب: این سیستم از اسپری آب بسیار ریز (مه آب) برای خاموش کردن آتش استفاده میکند. این قطرات ریز آب از طریق خنک کردن شعلهها و گازهای اطراف، عملیات اطفا حریق را انجام میدهند.
- سیستم اطفا حریق ورتکس: این سیستم یک ترکیب از آب و گاز نیتروژن است. گاز نیتروژن فشار لازم را به آب وارد کرده و آن را به ذرات بسیار ریز تبدیل میکند. این ذرات کوچک به همراه نیتروژن از نازلها خارج شده و به طور همزمان، آتش را خنک میکند.
- سیستم اطفا حریق گاز هالون: این سیستم از گازهای شیمیایی مختلف برای خاموش کردن آتش استفاده میکند. گازهای هالون به‌طور خاص در دیتاسنترها و اتاق‌های سرور به کار می‌روند و عملیات خاموش کردن آتش را انجام میدهند.
- سیستم اطفا حریق اسپرینکلر: این سیستم اطفاء حریق اتوماتیک، یک سیستم آبی است که در سقف ساختمان‌ها نصب میشود. این سیستم به‌طور خودکار زمانی که دمای محیط به حد خاصی برسد، فعال میشود و آب را بر روی آتش می‌پاشد تا آن را خاموش کند.
- سیستم اطفا حریق ذرات معلق آیروسل: این سیستم بر پایه گاز و پودر عمل میکند. زمانی که سنسورها دود را شناسایی میکنند، سیستم شروع به فعالیت کرده و ذرات ریز جامد را به صورت مه بر روی آتش می‌پاشد.
- سیستم اطفا حریق فوم: این سیستم اطفا و نگهداری تاسیسات ساختمان، از ترکیب آب و فوم برای خاموش کردن آتش استفاده میکند. این سیستم از نازل‌هایی برای پاشش فوم بر روی مایعات در حال اشتعال استفاده میکند.
سیستم اطفا حریق سقفی
سیستم اطفا حریق سقفی یکی از مهم‌ترین و موثرترین روشهای پیشگیری از آتش‌سوزی در محیطهای بزرگ و تجاری است. معروف‌ترین سیستم در این دسته، اسپرینکلرها هستند که در سقف نصب میشوند. این سیستم‌ها به صورت خودکار و با تشخیص افزایش دما یا دود، فعال شده و شروع به پاشیدن آب یا ماده خاموش‌کننده به سمت آتش میکنند. این ویژگی باعث میشود که آتش در مراحل اولیه مهار شده و از گسترش آن جلوگیری شود. نصب این سیستم‌ها روی سقف، به آنها این امکان را می‌دهد که از بالای فضای مورد نظر به طور مؤثر با آتش مقابله کنند و امنیت محیط را تامین کنند.
عملکرد سیستم اطفاء حریق
حال که به طور جامع به سوال سیستم اطفا حریق چیست، پاسخ دادیم بهتر است اندکی در مورد نحوه عملکرد آن توضیح دهیم. روشهای اطفاء حریق عمدتاً بر اساس مثلث حریق و سه ضلع سوخت، حرارت و اکسیژن تشکیل شدهاند. در این راستا، مدیریت سیستم ساختمان و اطفاء حریق به سه روش عمده عمل میکنند:
- اطفاء از طریق سرد کردن حریق: در این روش، درجه حرارت آتش به زیر نقطه اشتعال کاهش مییابد تا آتش خاموش شود.
- اطفاء از طریق خفه کردن حریق: در این روش، اکسیژن موجود در محیط به حدی کاهش مییابد که از ادامه و گسترش آتش جلوگیری میشود. این کار معمولاً با استفاده از گازهای خنثی مانند کربن دیاکسید انجام میشود.
- اطفاء از طریق مانع شدن یا از بین بردن مواد قابل اشتعال: در این روش، با بستن شیر اصلی مواد قابل اشتعال مانند مایعات یا گازها، از ادامه اشتعال جلوگیری میشود.
سیستم اطفا حریق اتاق سرور (Servsr Room) یا مرکز داده (Data Center)
اتاق‌های سرور و مراکز داده، محلی برای نگهداری تجهیزات حساس مانند سرورها، ذخیره‌سازها، روترها، سوئیچ‌ها و سایر تجهیزات پردازشی هستند. سیستم اطفاء حریق برای اتاق سرور باید به گونهای انتخاب شود که از آسیب به تجهیزات حساس جلوگیری کند. گازهای پاک مانند FM200 و IG550 به دلیل ویژگی‌های خاص خود (مانند بی‌خطر بودن برای انسان و عدم آسیب به تجهیزات) در این سیستم‌ها استفاده میشوند. این گازها به سرعت آتش را خاموش کرده و در عین حال از بروز آسیب به سخت‌افزارهای حساس جلوگیری میکنند.
سیستمهای اطفا حریق در اتاق سرور باید مطابق با استانداردهای جهانی مانند NFPA (National Fire Protection Association) طراحی شوند. این استانداردها علاوه بر تضمین کارایی سیستم، به کاهش خطرات احتمالی در حین بروز آتش‌سوزی کمک میکنند. طراحی سیستم باید شامل انتخاب دتکتورهای مناسب، سیستمهای فعال‌سازی دستی و خودکار و همچنین توزیع مناسب گاز در اتاق باشد.
کلینیک انرژی با تیم تخصصی خود در حوزه تعمیر و نگهداری چیلر و دیگر تاسیسات ساختمان، خدمات حرفه‌ای مانند نگهداری و بازسازی موتورخانه‌ها، بهینه سازی و کاهش مصرف گاز و نگهداری و تعمیرات چیلر را به کارخانه‌ها و ساختمان‌های بزرگ ارائه می‌دهد. در خصوص سیستمهای اطفاء حریق اتاق سرور یا مرکز داده نیز، کلینیک انرژی توانمندی لازم برای طراحی و نصب سیستمهای اطفاء حریق ویژه این فضاها را دارد.
جمع‌بندی
سیستم اطفاء حریق از ابزارهای حیاتی برای حفاظت در برابر آتش‌سوزی در محیطهای مختلف است و نقش مهمی در ایمنی ساختمان‌ها ایفا میکند. این سیستم‌ها به دو گروه دستی و اتوماتیک تقسیم میشوند که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. به‌ویژه در موتورخانه‌ها، انتخاب و نگهداری مناسب سیستمهای اطفاء حریق اهمیت ویژه‌ای دارد تا از خطرات ناشی از آتش‌سوزی جلوگیری شود. این سیستم‌ها با کاهش دما یا خفه کردن آتش، از گسترش آن جلوگیری کرده و ایمنی ساختمان‌ها و تجهیزات حساس را تضمین میکنند.
