در یک سیستم تاسیسات ساختمان، حفظ سلامت افراد و آسایش آنان در اولویت است. تکنیک های درز گیری می توانند میزان نشت،تراوش هوا و آلاینده های شناخته شده ای که برای سلامتی مضر اند همانند فرمالدئید ، ترکیبات ارگانیک فرار و رادون که به محیط داخلی خانه نشت می کنند را کاهش دهند. این سیستم ها همچنین به کنترل رطوبت هوا نیز کمک می کند که باعث جلوگیری از رویش قارچ ها و آسیب های کلی به ساختمان خواهد شد. بنابراین سرویس و نگهداری تاسیسات ساختمان را باید جدی گرفت. انجمن مهندسین گرمایشی، سرمایشی و تهویه هوای آمریکا (ASHRAE) در سال ۲۰۱۳ اعلام کرده اند که هوای محیط خانه باید به اندازه ی مقدار زیر تعویض شود. این میزان به CFM برابر است با :
۳% مساحت زیربنا +[ ۵/۷ برابر تعداد اتاق خواب +۱]
برای دستیابی به این میزان جابجایی هوا در خانه های با محیط کوچک تر، تهویه مکانیکی الزامی است. استاندارد های ASHRAE هر سه سال اصلاح می شود.
روشهایی برای تهویه مناسب ساختمان
اگر نگوییم بزرگترین مشکل، بدون اغراق یکی از مهمترین مشکلاتی که هر خانه و خانوادهای با گرم شدن هوا با آن سروکار دارد، تهویه مناسب خانه است. مشکلی که برخلاف تصور عموم، تنها با روشهای سنتی چون نصب کولرهای آبی یا گازی برطرف نمیشود و نیازمند توجه به فاکتورهای بیشتری چون شرایط جغرافیایی خانه، ساختار آن، شرایط جوی منطقه و … دارد. مضاف بر اینکه استفاده مطلق و همیشگی از کولرها، علاوه بر مصرف بسیار بالای انرژی برق، گاز و آب، باعث افزایش نجومی هزینههای قبوض یک خانه میشود. در این خصوص می توانید از دستگاه های تهویه صنعتی به خصوص در ساختمان های اداری بهره ببرید.
روش طبیعی
- میتوان گفت فراهم آوردن تهویه مناسب خانه به روش طبیعی، یکی از ارزانترین روشها برای خنک نگه داشتن آن است. در شرایطی که از تولید منبع گرمای اضافه در داخل منزل اجتناب کنید، این روش مثمر ثمر واقع خواهد شد. گاه در خانههایی با مساحت کمتر، تهویه طبیعی برای خنک نگه داشتن منزل کفایت میکند. اگرچه برخی صاحبان خانههای بزرگتر ترجیح میدهند که از وسایل الکتریکی خنککننده موضعی مانند فن کویل های سقفی یا زمینی و یا کولرهای گازی برای قسمتهای گرمتر منزل خود استفاده کنند.
- نکتهی دیگری که باید در استفاده از سیستمهای مختلف تهویه مناسب خانه به آن توجه کرد، توجه به آبوهوا و شرایط جوی محیط اطراف خانه است. برای مثال در مناطقی مانند شمال ایران که تفاوت دمای شبانهروز اندک و هوا معمولا گرم است و رطوبت آن به بالای ۶۰%میرسد، نصب سیستمهای سرمایشی داخل منزل چون کولر آبی، تقریبا بیفایده است و تاثیر چندانی در خنکی آنجا نخواهد داشت. در عوض در خانههای این مناطق، عایق کردن سقف اتاق زیر شیروانی منازل، از ورود هوای مرطوب و گرم به داخل آن جلوگیری کرده و باعث حفظ انرژی میشود. در خانههای این مناطق، استفاده از پنکههای سقفی نیز توصیه میشود.
- در مناطق گرم و خشک مانند نواحی مرکزی ایران اما شرایط متفاوت است. منظور از مناطق گرم و خشک، محلهایی است که دمای هوا در فصول گرم سال به بالای ۳۰ و رطوبت هوا نیز به کمتر از ۵۵% میرسد. برای داشتن تهویه متناسب، اساسا خانههای این مناطق باید ویژگیهای معمارانه مخصوص به اقلیم گرم و خشک را از ابتدا داشته باشند.
- یکی از بهترین کارکردها برای تهویه مناسب خانه در مناطق این اقلیم، ایجاد محیطی مناسب برای چرخش و گردش جریان هوا است. از بادگیرها، که از شاهکارهای معماری ایرانی هستند، میتوان به عنوان نمونه ای منحصر بفرد در این زمینه یاد کرد.
روش مدرن
روش مدرن دیگری نیز به وجود آمده که تقریبا در همهی اقلیمها و انواع مختلف آبوهوایی، قابل اجرا است، سیستمهای خنککننده منفعل و یا پسیو نام دارد. به صورت خلاصه میتوان در تعریف این سیستمها گفت این یک سیستم طراحی پیشگیرانه برای ساختمانهای مدرن است که با کنترل افزایش حرارت و اتلاف آن در یک مجتمع عمل میکند. در این روش از تکنیکهایی چون عایقسازی سقف یا کف، اصلاح الگوهای رفتاری، شیوه طراحی ساختمان، انواع تهویه (تودهای، متقابل و …)، استفاده میشود.
تهویه مطبوع چیست؟
با توجه به توضیحات گفته شده در بخش قبل، میتوان گفت که فراهم کردن سیستمی برای تهویه مطبوع یکی از موضوعات مهم در ساختمانهای امروزی است اما سیستم تهویه مطبوع چیست؟ تهویه مطبوع به فرآیندی گفته میشود که در آن هوای تازه و خنک به محیط داخلی وارد شده و هوای گرم و آلوده خارج میشود. این فرآیند باعث بهبود کیفیت هوا، کاهش رطوبت، تعدیل دما و ایجاد محیطی مطلوب و سالم برای ساکنان میشود. تهویه مطبوع سیستم به خصوصی دارد که در هر ساختمان بسته به کاربری، نوعی از آن استفاده میشود. همچنین دارای یک کنتاکتور است که وظیفه قطع و وصل کردن جریان برق در مدارهای قدرت را برعهده دارد. این سیستمها به کنترل دما، رطوبت و جریان هوا کمک کرده و شرایطی مناسب برای زندگی، کار یا استراحت فراهم میکنند. تهویه مطبوع نقش مهمی در افزایش رفاه و سلامتی افراد دارد.
بیشتر بدانید: کنتاکتور چیست؟
اهمیت تهویه مطبوع
تا اینجا به پاسخ این سوال که تهویه مطبوع چیست، پرداختیم و گفتیم که تهویه مطبوع ساختمان یکی از موضوعات مهم در دنیای امروز است که بهعنوان اصلی در ساختمانسازی به آن توجه میشود. فیلتر کردن ذرات آلودگی، گردوغبار و آلرژنها و ایجاد هوای پاک در ساختمان به کاهش خطر بیماریهای تنفسی کمک کرده و با کنترل دما بستر بهتری برای کار و زندگی فراهم میکند. از این رو استفاده از تهویه مطبوع در تاسیسات ساختمان اهمیت زیادی دارد.
هدف از تهویه مطبوع
بهکارگیری سیستم های تهویه مطبوع ساختمان معمولا با هدف تنظیم دما و بهبود کیفیت هوا انجام میشود تا با ایجاد دمایی مناسب در فصول گرم و سرد، آسایش محیط افزایش پیدا کند. از طرفی کاهش آلایندهها به حفظ سلامت کمک میکند و کنترل رطوبت نیز مانع رشد قارچها و باکتریها میشود. بهعبارت دیگر هدف اصلی استفاده از تهویه مطبوع ساختمان را میتوان بهبود بهرهوری محیط برای کار، زندگی و… دانست.
استفاده از تهویه مطبوع در ساختمانهای مسکونی
برخلاف تصور بسیاری از افراد، سیستمهای تهویه مطبوع تنها در مراکز صنعتی یا تجاری کاربرد نداشته و استفاده از آنها حتی در ساختمانهای مسکونی نیز حائز اهمیت است. با استفاده از سیستمهای تهویه مطبوع در ساختمانهای مسکونی میتوان محیطی سالم برای زندگی ایجاد کرد. با تهویه مطبوع بوی ناخوشایند ناشی از رطوبت تا حد زیادی کاهش پیدا کرده و این موضوع هزینه تعمیر و نگهداری موتورخانه و تاسیسات ساختمان که علت اصلی بوی رطوبت ساختمانهای مسکونی هستند را کاهش میدهد.
از طرفی با استفاده از سیستم تهویه مطبوع میتوان از آسیب دیدن وسایل هم جلوگیری کرد. یکی از دلایل آسیب و فرسایش وسایل و لوازم خانگی مشکلاتی مانند رطوبت یا گرمای بیش از اندازه است و سیستم های تهویه مطبوع ساختمان با کنترل رطوبت و دما از این مشکلات جلوگیری میکنند. استفاده از تهویه مطبوع بهویژه در ساختمانهایی که از سیستم گرمایش از کف استفاده میکنند، تاثیر زیادی در حفظ سلامت لوازم منزل دارد.
انواع سیستم های تهویه مطبوع
طبقهبندی سیستمهای تهویه مطبوع را میتوان به شکلهای مختلفی انجام داد. طبقهبندی براساس کاربری، نوع عملکرد، محل استفاده، فناوری بهکار رفته در سیستم و کارایی، نوع انتقال حرارت، منبع انرژی و… از جمله رویکردهای طبقهبندی سیستمهای تهویه مطبوع هستند. برای مثال از نظر کاربری این سیستمها به سهدسته مجزا، مرکزی یا ترکیبی تقسیم میشوند که در سیستم مرکزی از چیلر و فن کویل و در سیستم مجزا از کولر آبی یا اسپلیت، همراه با پکیج دیواری مستقل استفاده میشود. از دیگر تقسیمبندیهای سیستم تهویه مطبوع میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
سیستم های تهویه مطبوع بر اساس درجه حرارت
سیستمهای تهویه مطبوع براساس کنترل درجه حرارت به دو دسته اصلی تقسیم میشوند که عبارتند از:
• سیستمهای تک حالته: این سیستمها تنها در یک سطح عملکرد دارند و زمانی که دمای محیط به حدی مشخص برسد، سیستم روشن یا خاموش میشود. بهدلیل مصرف انرژی بالاتر، سیستمهای تک حالته برای مناطقی با آبوهوای معتدل مناسب هستند تا استفاده از آنها کمتر باشد.
• سیستمهای دوحالته: سیستمهای دوحالته در دو سطح عملکردی کم و زیاد فعالیت میکنند و این امکان وجود دارد که در شرایط معمولی قدرت آنها را کم و در شرایط نیاز، قدرت را بیشتر کرد. مزیت این سیستمها مصرف انرژی بهینهتر و کنترل دمایی دقیقتر است، به همین دلیل در مناطقی که تغییر دمایی بیشتری دارند، کاربردیتر هستند.
سیستم های تهویه ی مطبوع بر اساس سیال
تقسیمبندی رایج دیگر سیستمهای تهویه مطبوع، تقسیمبندی براساس نوع سیالی است که در سیستم بهکار میرود. براین اساس سیستمها به سه دسته تمام هوا، آبوهوا و تمام آب تقسیم میشوند.
• مبتنی بر هوا: در سیستمهای مبتنی بر هوا، سیال اصلی برای انتقال گرما یا سرما هوا است. در این سیستمها هوا توسط دستگاههایی مانند هواساز گرم یا سرد میشود و با کمک کانالهای مخصوص به بخشهای مورد نظر منتقل میشود. این سیستمها برای کنترل دما و رطوبت مناسب بوده اما نیاز به کانالکشی گسترده دارند.
• مبتنی بر آب: در این سیستمها، سیال اصلی آب است که توسط دستگاههایی مانند چیلر برای تولید سرما یا بویلر برای تولید گرما، آماده شده و از طریق لولهها به واحدهای توزیع مانند فنکویل و رادیاتور منتقل میشود. این سیستم نسبت به سیستمهای مبتنی بر هوا، نیاز به فضای کمتری داشته و برای ساختمانهای بزرگ مناسبتر است اما کنترل رطوبت در آن فرآیند سختتری دارد.
• سیستمهای ترکیبی: بهترین نوع سیستمهای تهویه براساس نوع سیال، سیستمهای ترکیبی هستند که در آنها از هر دو سیال آب و هوا استفاده میشود. این سیستمها انعطافپذیری بالاتری داشته و برای کنترل دما و رطوبت عملکرد بهتری دارند.
تجهیزات تهویه مطبوع
تا اینجا گفتیم که سیستم تهویه مطبوع چیست و چه انواعی دارد. در این بخش به یکی از مهمترین مسائل یعنی تجهیزات تهویه مطبوع میپردازیم که عبارتند از:
• چیلر یا مولدهای سرما که دارای کمپرسور یا ژنراتور هستند به انواع چیلر جذبی یا تراکمی تقسیم میشوند.
• بویلرها که مولد گرما بوده و با استفاده از گاز طبیعی، آب گرم مورد نیاز ساختمان را تولید میکنند.
• فن کویل که واحد توزیع برودت و حرارت هستند.
• هوارسانها که به حفظ کیفیت هوا، گرمایش، سرمایش، رطوبتزنی و… کمک میکنند.
• اسپیلت دیواری یا کولر گازی که با استفاده از انرژی برق در تولید برودت و حرارت نقش دارند.
• وی آر افها که ترکیبی از یونیتهای داخلی دیواری و خارجی بوده و برای تنظیم دما در محیطهایی با متراژ متوسط کاربرد دارند.
وظایف سیستم تهویه مطبوع
سیستمهای تهویه مطبوع، وظایف متعددی دارند که تا اینجا به برخی از آنها اشاره کردیم. بهعنوان یک جمعبندی کلی وظایف این سیستمها را میتوان بهصورت زیر عنوان کرد:
• تنظیم دما و ایجاد دمایی مطلوب در فصول سرد و گرم
• کاهش رطوبت در محیطهای مرطوب و مستعد رشد قارچ و باکتری و افزایش رطوبت در محیطهای خشک
• تهویه هوا و تامین هوای تازه و خارج کردن هوای آلوده و کهنه
• تصفیه هوا و حذف ذرات گردوغبار، کاهش بوی نامطبوع و آلایندهها
• توزیع کردن یکنواخت هوای سرد و گرم به فضاهای مختلف
• صرفهجویی در مصرف انرژی
• حفظ سلامت و رفاه و افزایش بهرهوی محیط
بدیهی است که در صورت اخلال در هر یک از موارد مذکور، با مشکل مواجه خواهید شد. برای رفع مشکلات مربوطه و انجام خدمات تعمیرات چیلر، میتوانید با کلینیک انرژی در تماس باشید که از مجربترین کارشناسان در این زمینه بهره میبرد.
اجتناب از ایجاد گرما در خانه
شاید بارها این جمله را شنیده باشید که در فصل گرم، باید مانع ورود گرمای اضافه به داخل خانه شوید. اما مساله اینجا است که در این رابطه اطلاعات دقیقی در دست ندارید. در ادامه به معرفی چند روش برای جلوگیری از ایجاد گرمای بیشتر در منازل جهت کاهش مصرف انرژی خواهیم پرداخت.
گام اول: برنامهریزی
برای رسیدن به این هدف، قدم اول، برنامهریزی یا داشتن یک نقشه است. نقشهای که شامل فضاسازی محوطه اطراف خانه با سایبان یا درخت، زدن رنگ روشن به سقف خانه برای بازتاب نور خورشید و گرما، ایزوله کردن سقف، استفاده از صفحههای مانع تابشی و … میباشد.
گام دوم: جلوگیری از ورود گرما
در روزهای گرم سال، زمانی که دمای بیرون خانه بیشتر از دمای داخل آن است، اکیدا توصیه میشود که تمامی پنجرهها و درهایی که به بیرون راه دارند را، ببندید. همچنین برای تمامی پنجرهها سایبان بگذارید. این کار نه تنها از تابش مستقیم نور خورشید به داخل خانه جلوگیری میکند، بلکه مانند یک مانع گرمایشی نیز برای منزل شما عمل میکند.
گام سوم: کاهش آشپزی با اجاق
پختوپز میتواند یه یکی از منابع اصلی تولید گرما در خانه بدل شود. بنابراین در روزهای گرم سال، ترجیحا با اجاق و فر آشپزی نکنید. بجای آن از اجاق گاز روی میزی یا بهتر از آن، از ماکروویو برای آشپزی استفاده کنید. در صورتی که ناچار به استفاده از اجاق یا فر نیز شدید، توصیه میشود که در این شرایط، حتما از هود یا هواکش استفاده کنید. این کار به خروج هوای گرم از خانهی شما کمک میکند. البته در صورتی که امکان پختوپز را کاملا بیرون از خانه در تراس یا بام (گریل کردن و …) را دارید، با یک تیر دو نشان بزنید و هم یک پیکنیک کوچک راه بیاندازید و هم خانهی خود را کاملا خنک نگه دارید.
گام چهارم: نصب تهویه
فرقی نمیکند که کجای خانه باشد، در هر قسمتی از خانه که آثار آب گرم، رطوبت و متعقبا هوای گرم باشد، نصب دریچه تهویه، یکی از امور واجب آنجا است. برای مثال محیطهای حمام یا اتاق شستشو (محیط اطراف ماشین لباسشویی) مستعد تولید گرما هستند. بنابراین با نصب فن یا دریچه هوا، از ورود گرما و رطوبت به داخل منزل خود جلوگیری کنید.
گام پنجم: تهویه چرخشی
تهویه چرخشی به معنی به گردش در آوردن جریان هوای داخل یک محیط میباشد که به انواع طبیعی و مصنوعی تقسیم میشود. پنجره و پنکه از مثالهای این دو نوع تهویه هستند. با استفاده از هرکدام از این دو و همچنین مصرف برق بسیار پایین، میتوانید هوا را در داخل منزل به جریان بیاندازید و به زودی احساس خنکی کنید!
گام ششم: اجتناب از انواع وسایل گرمازا
مواردی که پیشتر گفته شد، موارد نسبتا بدیهیای بودند، که رعایت آنها در فصلهای گرم، از جمله کارهای لازم و واجب تلقی میشود. در کنار اینها اما وسایل دیگری نیز هستند که کاهش استفاده از آنها باعث پایین ماندن دمای محیط در روزهای گرم میشود. ماشین ظرفشویی، تلویزیون بخصوص از انواع قدیمی تر و سیستم صوتی، حالتدهندههای الکتریکی مو مثل بابلیس یا اتو، لامپهای پرمصرف و … نمونههایی از این وسایل هستند.
استراتژی های تهویه
به طور عمده سه نوع تهویه وجود دارد : تهویه طبیعی، تهویه موضعی و تهویه مرکزی
تهویه طبیعی
که شامل تبادلات کنترل نشده هوا از طریق ترک ها و منافذ کوچک بنای ساختمان است. تهویه هوا به میزان محفوظ بودن محیط در برابر هوا، دمای محیط خارجی، باد و دیگر عوامل خارجی بستگی دارد. در هوای معتدل برخی خانه ها ممکن است دچار کمبود تهویه طبیعی کافی و در نتیجه عدم رفع عوامل آلوده کننده شوند. در هوای بادی و یا سردسیر و گرم سیر اگر درز گیری به طور صحیح انجام نگیرد، محیط خانه بادگیرو نا مساعد می شود و هزینه ی سرمایش و گرمایش بالا می رود.
تهویه موضعی
که با حذف هوای آلوده یا رطوبت داخلی می تواند،باعث تقویت و افزایش اثربخشی تهویه طبیعی و مرکزی محیط شود. تهویه ی نقطه ای با استفاده کردن از فن های هواکش موضعی مانند نمونه های مورد استفاده در آشپزخانه و سرویس بهداشتی انجام می شود.ASHRAE روش متناوب را برای سرویس های بهداشتی ۲۰ یا ۵۰ فوت مکعب در هر دقیقه و تهویه ی متوالی را برای آشپزخانه ها ۱۰۰ یا ۲۵ فوت مکعب در دقیقه ، در نظر می گیرند.
تهویه مرکزی
دلیل اصلی روی کار آمدن این نوع تهویه،این است که تهویه طبیعی و حتی کنترل منبع در تهویه موضعی نمی تواند به میزان کافی کیفیت هوا را تأمین کند. سیستم های تهویه مرکزی، یک تهویه ی یکنواخت و کنترل شده را برای محیط خانه فراهم می کنند. این سیستم ها از یک یا چند فن و سیستم های لوله کشی برای خارج کردن هوای کهنه و تأمین هوای تازه برای خانه استفاده می کنند.
۴ نوع سیستم وجود دارد:
exhaust (مکش):
خروج هوای ساختمان. و ایجاد فشار منفی
supply(ورود هوای تازه):
ورود هوا به ساختمان و ایجاد فشار مثبت
balanced(ورودی و خروجی هوای مناسب):
یکسان سازی نرخ هوای ورودی و خروجی. در حقیقت نرخ هوای تازه و اگزاست مساوی است.
Energy recovery(مصرفه بهینه) :
تهویه ی کنترل شده،تأمین و اتلاف انرژی را به حداقل می رساند و در زمستان با انتقال گرما از هوای گرم داخلی که خارج شده است به هوای تازه (ولی سرد) تولیدی ، باعث کاهش هزینه ی تهویه ی گرمایشی می شود. در تابستان هوای داخلی هوای گرم تر تولیدی را خنک می کند و هزینه های تهویه سرمایشی را کاهش می دهد. برای انتخاب سیستم مناسب برای محیط خانه ی خود سیستم هارا باهم مقایسه کنید.

فن مناسب سرویس بهداشتی خانگی

فن های پشت پنجره ای: مناسب برای آشپزخانه ها
سیستم تهویه مطبوع چطور کار میکند؟
عملکرد کلی سیستمهای تهویه مطبوع فارغ از گرمایشی یا سرمایشی بودن آن، به گردش درآوردن هوا در قسمتهای مختلف ساختمان است. انتقال حجم بالایی از هوای تازه بیرون به داخل ساختمان و تنظیم رطوبت داخلی مهمترین نقش سیستمهای تهویه مطبوع است. این سیستمها در ادامه به پاکسازی هوا و فیلتر نمودن آن تا تبدیل هوای حاوی آلاینده به هوای کاملا پاکیزه ادامه میدهند. مراحل کلی کار این سیستمها به شرح زیر است:
• جذب گرمای محیط با کمک دستگاههایی مانند کویلهای تبخیرکننده و تبخیر گرما
• فشردهسازی مبرد و تبدیل هوای ورودی به گاز داغ
• تخلیه گرما به بیرون ساختمان
• جذب هوای خنک توسط فنها و توزیع آن در بخشهای مختلف ساختمان
• کنترل رطوبت در صورت نیاز و تصفیه هوا برای بهبود کیفیت آن
در صورت خرابی این سیستم و در صورت نیاز به تعمرات و نگهداری موتورخانه، میتوانید با کارشناسان خبره کلینیک انرژی در تماس باشید.
جمع بندی
با رعایت نکاتی که در این مقاله به آنها اشاره شد، میتوان با جلوگیری از ورود گرما به ساختمان و در مرحله ی بعد با تولید گرمای کمتر، اولا از هوای خنک تر لذت برد. ثانیا با ورود گرمای کمتر، تجهیزات موتورخانه و تاسیسات مرکزی ساختمان نیز کمتر کار میکنند. در این حالت:
اولا ) بدلیل کمتر کار کردن تجهیزاتی مانند چیلر جذبی یا چیلر تراکمی، فن برج خنک کننده و سایر تجهیزات مربوطه در موتورخانه و تاسیسات ساختمان، ساعت کار آنها در طی شبانه روز کاهش می یابد. این یعنی خرابی کمتر، استهلاک کمتر، هزینه تعمیرات کمتر، تعمیر و نگهداری آسان تر، مصرف برق و گاز کمتر و قبوض ارزان تر.
ثانیا ) خواسته یا ناخواسته در جهت کاهش تولید گازهای گلخانه ای و حفظ محیط زیست و منابع انرژی اطرافمان گام برداشته ایم. که این مورد یکی از اهداف و افتخارات کلینیک انرژی ساختمان بوده و هست. ما تا کنون با خدمات بهینه سازی و کاهش مصرف گازمان توانسته ایم از هدر رفت بیش از دو و نیم میلیون متر مکعب گاز به ارزش بیش از یک میلیارد تومان جلوگیری نماییم.
کلینیک انرژی ساختمان ارائه دهنده خدمات پشتیبانی و نگهداری تاسیسات ساختمان، بازسازی موتورخانه برای مشاوره با کارشناسان ما تماس بگیرید.