اگر شما هم با صدای فریاد یکی از اعضای خانواده و اعتراض او نسبت به سرد شدن ناگهانی آب حمام از خواب پریده‌اید، پس تا پایان این مقاله همراه ما باشید. قصد داریم در این نوشتار، توضیح مختصری درباره منبع انبساط و عملکرد آن ارائه دهیم و علت سرد بودن آب منبع انبساط را بررسی کنیم.
منبع انبساط چیست؟
پیش از اینکه به‌بررسی علت سرد بودن آب منبع انبساط بپردازیم، باید توضیح دهیم که منبع انبساط چیست.
اگر تابه‌حال به موتورخانه ساختمان مراجعه کرده و یا به پشت‌بام آپارتمان مسکونی خودتان رفته باشید، احتمالاً منبع نسبتاً بزرگی، توجه شما را به‌خود جلب کرده است. این وسیله، همان منبع انبساط یا Expansion Tank است. می‌توان گفت که منبع انبساط، یکی از مهم‌ترین بخش‌های موتورخانه در انواع تاسیسات ساختماناست که در اغلب ساختمان‌ها، برای تأمین پایدار و مستمر آب گرم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
یک منبع انبساط، تانکری است که فشار ناشی از آب گرم شده در سیستم حرارتی را تنظیم می‌کند. همچنین می‌تواند با ذخیره آب گرم درون تانکر، کمبود آب در شبکه آب‌رسانی را جبران کند. مخزنی است که فشار آب گم‌شده را تنظیم و کمبود احتمالی آب درون سیستم‌های حرارت مرکزی را رفع می‌کند.
یک منبع انبساط دو وظیفه مهم دارد:
- فشار آب در سیستم گرمایشی را تنظیم می‌کند.
- افزایش و کاهش حجم آب ناشی از گرم شدن آب را مدیریت می‌کند.
ارائه خدمات حرفه ای تعمیر و نگهداری موتورخانه
نحوه کار منبع انبساط
درواقع، عملکرد منبع انبساط بسیار ساده است. وقتی دمای آب بالا می‌رود، فشار آن افزایش می‌یابد و درنتیجه، حجم بیشتری اشغال می‌کند. به این تغییر فیزیکی، “انبساط حرارتی” گفته می‌شود. در یک سیستم گرمایشی با شروع کار آب‌گرم‌کن، دما و فشار آب به‌مرور افزایش می‌یابد. درنتیجه، حجم آب به‌طور ناگهانی بالا می‌رود.
این افزایش حجم، ممکن است به مخزن آب‌گرم‌کن و یا سیستم لوله‌کشی، فشار وارد کند. درنتیجه لوله‌ها می‌ترکند و یا موتورخانه دچار انفجار می‌شود. از طرف دیگر، ممکن است دمای آب بیش‌ازحد بالا رود و سوزاننده شود. اما وقتی یک منبع انبساط در سیستم گرمایشی بکار برود، از این مشکلات جلوگیری می‌کند. بنابرابن حتما باید <سرویس و نگهداری تاسیسات ساختمان را جدی گرفته و انجام آن را به یک متخصص بسپارید.
مزایای کلی ناشی از نصب منبع انبساط باز و بسته
- افزایش عمر سیستم گرمایشی: اگر یک منبع انبساط مناسب را انتخاب و در سیستم گرمایشی ساختمان خود نصب کنید، عمر سیستم گرمایشی بنا افزایش می‌یابد. چون فشار اضافه وارد بر لوله‌ها، دریچه‌ها و سایر بخش‌های سیستم را کاهش می‌دهد.
- کاهش خطرات ناشی از فشار آب بالا ازجمله انفجار و ترکیدگی لوله، از دیگر مزایای کلی ناشی از نصب منبع انبساط باز و بسته است. زیرا منبع انبساط با تنظیم فشار آب، مانع فشار به لوله‌ها و ایجاد ترک و ترکیدگی آن‌ها می‌شود.
- با نصب منبع انبساط، سیستم گرمایشی، در هرزمانی و بدون صرف انرژی بیشتر، می‌تواند آب گرم با دمای مطلوب را تأمین کند.
- خسارت ناشی از مشکلات سیستم گرمایشی کمتر شده و نیز، تعمیرات این سیستم کاهش می‌یابد. این کاهش خسارات، خود می‌تواند به کاهش هزینه منجر شود و یکی دیگر از مزایای کلی ناشی از نصب منبع انبساط باز و بسته است.
انواع منبع انبساط
به‌طورکلی منبع انبساط به دودسته تقسیم می‌شود:
-
منبع انبساط باز
یک منبع به مخازن انبساطی که الزاماً باید در محیط آزاد نصب شوند، منبع انبساط باز می‌گویند. این نوع منبع انبساط، عموماً در پشت‌بام ساختمان نصب می‌شوند. زیرا از یکسو، باید در ارتفاعی بالاتر از سایر تجهیزات موتورخانه قرار بگیرند. و از سوی دیگر، نصب آن‌ها در پشت‌بام، می‌تواند از لوله‌کشی اضافه در سایر بخش‌های ساختمان جلوگیری کند.
-
منبع انبساط بسته
منبع انبساط بسته، مخزنی است که باید در داخل موتورخانه یا نزدیکی آن نصب شود. این نوع منبع به دودسته دیافراگمی و ساده تقسیم می‌شود. کاربرد نوع دیافراگمی آن در تأسیسات کوچکی است که فشار و دمای معمولی تا نسبتاً بالایی دارند. ولی نوع ساده آن، برای تأسیسات با فشار و دمای بالا مناسب بوده که عموماً در مراکز صنعتی و نیمه‌صنعتی واقع شده‌اند.
بیشتر بخوانید : شرکت تعمیر و نگهداری موتورخانه|خدمات تعمیر و نگهداری موتورخانه
مزایا و معایب منبع انبساط و علت سرد بودن آب منبع انبساط
مزایای منبع انبساط باز:
۱) قیمت مناسب: منابع انبساط باز، اغلب قیمت مناسبی دارند. به‌همین دلیل برای بسیاری از ساختمان‌ها، گزینه اقتصادی به‌شمار می‌روند.
۲) تعمیر و نگهداری آسان و کم‌هزینه: به‌علت ویژگی‌های ساختاری، منابع انبساط باز، به تعمیرات کمی نیاز دارند. نگهداری از آن‌ها نیز آسان است و نیازی به سرکشی مداوم تعمیرکار و سرویس‌کار ندارند.
۳) ضریب اطمینان بالا: اگر فشار آب از حدی بالاتر برود، منبع انبساط باز می‌تواند باتوجه به ویژگی‌های بدنه و محیط قرارگیری، به‌خوبی این فشار را تحمل کند.
معایب منبع انبساط باز:
۱) احتمال سرمازدگی منبع: ازآنجاکه منبع انبساط باز باید در فضای آزاد نصب شود، ممکن است در فصل زمستان، به‌علت برودت هوا، دچار یخ زندگی شود. این مشکل، یک علت سرد بودن آب منبع انبساط است که در بخش بعدی به آن اشاره می‌کنیم.
۲) مشکلات ناشی از عدم قرارگیری در ارتفاع مناسب: اگر منبع باز را در ارتفاع مناسب نصب نکنید، ممکن است نتواند فشار مناسبی ایجاد کند. از طرف دیگر، ممکن است هوای داخل آن به‌خوبی تخلیه نشود و درنتیجه، حباب‌های هوای زیادی در آب داخل لوله‌ها ایجاد شود.
۳) مشکلات ناشی از لوله‌کشی: به‌خاطر موقعیت نصب این مخازن، باید لوله‌کشی تا سطح پشت‌بام انجام شود. در غیراینصورت، سیستم‌های باز، عملکرد خوبی ندارند.
۴) احتمال زنگ‌زدگی و خوردگی اجزا و افزایش خسارت ناشی از مشکلات سیستم گرمایشی: به‌خاطر قرارگیری منبع انبساط باز در پشت‌بام و در معرض هوای آزاد، بارندگی و رطوبت، احتمال زنگ‌زدگی و خوردگی اجزا وجود دارد.
۵) اتلاف انرژی در هوای سرد: تماس بدنه با منبع انبساط باز با هوای آزاد، باعث می‌شود که انرژی سیستم گرمایشی در معرض برودت هوا از دست برود. این ویژگی هم در دسته علت سرد بودن آب منبع انبساط قرار می‌گیرد.
مزایای منبع انبساط بسته:
۱) نیازی به لوله‌کشی مجدد ندارد: چون منبع انبساط بسته، در مسیر لوله آب و در نزدیکی سیستم گرمایشی نصب می‌شود، درنتیجه به لوله‌کشی مجدد نیازی ندارد.
۲) طول عمر آن بالاتر از منبع انبساط باز است: منبع انبساط بسته، در مجاورت هوای آزاد نیست. بنابراین تغییرات آب و هوایی مانند گرما، سرما، بارندگی و رطوبت بر عمر آن اثر نمی‌گذارد.
۳) منابع انبساط بسته برای استفاده در محیط‌های فشار بالا مناسب هستند.
معایب منبع انبساط بسته:
۱) قیمت بالاتر نسبت به منبع انبساط باز: منبع انبساط بسته به‌خاطر ساختاری که دارد، گران‌تر از منبع انبساط باز است.
۲) نیاز به سیستم‌های هواگیری برای کاهش احتمال ورود گاز به آب: این منابع بدون وجود سیستم‌های هواگیری، عملکرد پایینی دارند. همچنین، گاز ازت و سایر گازهای مورداستفاده در منبع انبساط بسته، ممکن است وارد آب شود و حباب تشکیل دهد.
علت سرد بودن آب منبع انبساط چیست؟
سردی آب به‌خصوص در فصول پاییز و زمستان، مشکلات زیادی را برای اهالی ساختمان ایجاد می‌کند. سرد شدن ناگهانی آب حمام، خاموش شدن رادیاتورها و سرمای خانه از این مسائل به‌شمار می‌روند. بنابراین پیش از فرارسیدن فصل‌های سرد سال و برای جلوگیری از بروز این مشکلات، بهتر است به کمک یک مهندس تاسیسات منبع انبساط مناسبی تهیه و یا برای تعمیر منبع انبساط فعلی خود اقدام کنید.
مهم ترین علت سرد بودن آب منبع انبساط
یکی از اصلی ترین و مهم ترین سرد شدن آب منبع سوراخ شدن کویل منبع آب گرم ساختمان می‌باشد. نشانه سوراخ شدن کویل، سرریز کردن آب از منبع انبساط و سرد شدن آب منبع می‌باشد.
۷ علت سرد بودن آب منبع انبساط
- عایق‌کاری نامناسب: یک خسارت ناشی از مشکلات سیستم گرمایشی این است که اگر منبع انبساط باز، عایق‌کاری نشده باشد، ممکن است آب گرم جمع شده در آن در معرض هوای سرد محیط، گرمای خود را از دست بدهد.
- فقدان جریان آب در سیستم لوله‌کشی و سرد بودن آب منبع انبساط: وقتی پمپ سیرکولاتور خراب باشد یا به‌خوبی کار نکند، ممکن است آب منبع انبساط سرد شود. زیرا آب در لوله‌ها جریان پیدا نمی‌کند و به منبع انبساط نمی‌رسد. از طرف دیگر، در صورت فقدان جریان آب در سیستم لوله‌کشی و سرد بودن آب منبع انبساط، آب گرم از درزها و سوراخ‌های مسیر حرکت، خارج می‌شود و به منبع انبساط نمی‌رسد.
- بسته بودن شیرهای منبع انبساط: گاهی به‌اشتباه، ساکنان ساختمان ممکن است شیرهای منبع انبساط را ببندند. گاهی نیز، سرویس‌کار، با نصب شیر روی لوله‌های انتقال، به‌طور ناخواسته باعث می‌شود که کاربر بدون اطلاع از اهمیت این شیرها، آن‌ها را ببندد و مانع جریان آب شود.
- نوسان فشار آب: با کاهش و افزایش فشار آب ساختمان، ممکن است شعله موتورخانه خاموش شود. درنتیجه آب منبع انبساط، سرد می‌شود. این علت سرد بودن آب منبع انبساط، معمولاً قابل‌پیشگیری یا حل نیست. زیرا به خاطر مشکلات سیستم آب شهری رخ می‌دهد.
- وجود جرم و رسوب در مسیر لوله‌ها: املاح زیاد موجود در آب، عدم رسوب‌گیری به‌موقع و قدیمی بودن لوله‌کشی می‌تواند باعث شود تا آب گرم به منبع انبساط منتقل نشود. این علت سرد بودن آب منبع انبساط هم به‌سختی قابل‌حل است. زیرا معمولاً به ترکیبات و املاح آب شهر بستگی دارد.
- تنظیم نبودن شعله موتورخانه: گاهی در اوایل فصل برودت، شعله موتورخانه یا سیستم گرمایشی، برای گرم کردن آب در فصل سرما، تنظیم نمی‌شود.
- کمبود اکسیژن در محیط: خاموش شدن یا کم‌سو شدن شعله موتورخانه، می‌تواند به مشکلات ناشی از کمبود اکسیژن مربوط باشد.
سخن پایانی:
منبع انبساط، بخش مهمی از سیستم گرمایشی در ساختمان‌ها است. به‌همین دلیل در این مقاله به‌معرفی انواع منبع انبساط پرداختم و سپس به‌علت سرد بودن آب منبع انبساط اشاره کردیم. امیدواریم این مطلب برایتان مفید بوده باشد.
