زمان مطالعه: ۶ دقیقه

هر سال قبل از شروع فصل سرما و در اوایل پاییز، همه به فکر تنظیم موتورخانه می افتند بطوری که در طول فصل سرما و زمستان، بهترین راندمان و کمترین مصرف انرژی را داشته باشد. تنظیم موتورخانه در زمستان به وسیلهٔ ترموستات و عایق از جمله این راه‌هاست. در این مقاله به راهکارهای مرتبط در این خصوص که در طول سال‌ها تجربهٔ نگهداری از موتورخانه‌ها و تاسیسات ساختمان‌های مختلف مسکونی و اداری بدست آورده‌ایم اشاره خواهیم کرد.

راهکارهای زیادی برای کاهش مصرف و افزایش راندمان موتورخانه هر ساختمانی وجود دارد از جمله:

• تنظیم دقیق ترموستات‌ها
• عایق کاری مناسب لوله ها و تجهیزات
• هوشمند سازی تجهیزات (بویلر کنترل‌ها، درایو‌های دور متغیر، پی‌ال‌سی‌ها و …)

در مورد هوشمند سازی تجهیزات در مقالات دیگر در سایت به صورت مفصل پرداخته ایم، در این مقاله به تنظیم موتورخانه در زمستان به وسیلهٔ ترموستات پرداخته شده است.

ترموستات

(ترمو = حرارت) و (استات = قطع و وصل)، بنابراین ترموستات به معنی قطع و وصل با تغییر درجه حرارت است و در صنعت، ترموستات وسیله‌ای است که برای کنترل درجه حرارت  یک سیستم گرمایی و سرمایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر ترموستات کنترل کننده درجه حرارت است.

شما می توانید به راحتی با ریست کردن ترموستات هنگام خواب و بیرون رفتن از خانه، از هزینه‌های قبوض مرتبط به وسایل گرمایشی و سرمایشی بکاهید. می توانید این کار را بدون اینکه به آسایش خود لطمه بزنید با نصب ترموستات‌های با قابلیت برنامه‌ریزی انجام دهید.

با استفاده از ترموستات‌هایی که قابلیت برنامه ریزی دارند می توانید با یک زمان بندی مناسب زمان روشن شدن وسیله گرمایشی یا تهویه هوا را از قبل تنظیم کنید. این ترموستات ها می‌توانند تنظیمات چندگانه را در طول روز ذخیره و آن‌ها را تکرار کنند ( تنظیم ۶ دمای متفاوت یا بیشتر در طول روز) که می‌توانید به صورت دستی آن را لغو کنید بدون آن که دیگر زمان‌بندی‌های روزانه و هفتگی را دستکاری کنید.

عملکرد ترموستات

اگر شما هر ۸ ساعت در طول روز دمای ترموستات را از حالت عادی ۳ درجهٔ سانتیگراد برگردانید می‌توانید در طول سال ۱۰% در سرمایش و گرمایش صرفه‌جویی کنید. درصد صرفه‌جویی از طریق استفاده از ترموستات‌های ست‌بک در ساختمان در مناطقی که آب و هوای معتدل دارند از مناطق سرد سیر یا گرم سیر بسیار بیشتر است.

تنظیم ترموستات در زمستان و تابستان

در زمستان با تنظیم ترموستات روی ۲۰ درجه سانتیگراد در زمان بیداری و کمتر کردن آن هنگام خواب یا بیرون رفتن می توانید به راحتی در مصرف انرژی صرفه جویی کنید.

در تابستان نیز می توانید از همان روش با سیستم تهویه هوای مرکزی برای کاهش مصرف انرژی چیلر در موتورخانه استفاده کنید. با گرم تر نگه داشتن هوای خانه در زمانی که خارج از خانه هستید و تنظیم آن روی ۷۸ درجه فارنهایت ( ۲۶درجه سانتیگراد) زمانی که خانه هستید و به سیستم سرمایشی احتیاج دارید می توانید در مصرف انرژی صرفه جویی کنید. ترموستات را بالاترین درجه ای که برایتان مقدور و دمای هوا مناسب است تنظیم کنید و در صورت لزوم از کنترل رطوبت اطمینان حاصل فرمایید. هر چه اختلاف دمای بین داخل خانه و بیرون کمتر باشد هزینه کلی قبوض مربوط به وسایل سرمایشی شما کمتر خواهد بود.

اگرچه ترموستات ها می توانند به صورت دستی تنظیم شوند ولی ترموستات هایی که قابلیت برنامه ریزی دارند از هرگونه آزردگی بعد از بیدار شدن یا رسیدن به خانه جلوگیری می کنند. زیرا قبل از رسیدن شما به منزل دمای مناسب را محیا کرده اند.

چند توصیه در تنظیم موتورخانه در زمستان به وسیلهٔ ترموستات

هنگام روشن کردن دستگاه تهویه هوا از تنظیم آن روی دمای بالاتر از حالت نرمال خودداری کنید زیرا این کار باعث زودتر خنک شدن محیط خانه نمی شود و در عوض سردی مفرط و بیش از اندازه و در نتیجه هزینه های اضافی را به دنبال دارد. عمومأ یک تصور غلط در مورد ترموستات ها وجود دارد که اگر ترموستات را در دمای پایین تر تنظیم کنید هنگام بازگشت به دمای متعادل به چیلر یا دیگ موتورخانه فشار وارد می شود و سخت تر کار می کند و نسبتأ در صرفه جویی انرژی بی تأثیر است. اما در واقع بلا فاصله بعد از اینکه دمای خانه به حالت متعادل برمی گردد، با سرعت کمتری انرژی گرمایی را به بیرون منتقل می کند و از دست  می دهد.

هر چه دمای داخل خانه کمتر باشد سرعت از دست رفتن انرژی نیز کمتر است پس هر چه دمای خانه را مدت طولانی تری در دمای پایین نگه دارید در مصرف انرژی بیشتر صرفه جویی کرده اید چرا که فضای خانه انرژی کمتری را به نسبت زمانی که دمای هوای خانه بیشتر بوده از دست داده است. این روش در مورد تنظیمات ترموستات در تابستان نیز صدق می کند. هرچه دمای هوای داخل خانه بیشتر باشد سرعت ورود هوای گرم به محیط داخل خانه کمتر می شود و در نتیجه دستگاه تهویه هوا انرژی بیشتری را ذخیره     می‌کند.

محدودیت های خانه های دارای پمپ گرمایشی، گرمایش الکتریکی، گرمایش با بخار و گرمایش از کف

برای سیستم های پمپ گرمایشی معمولأ ترموستات‌های با قابلیت برنامه‌ریزی توصیه نمی‌شود. پمپ‌های گرمایشی در حالت خنک کننده مانند یک تهویه هوا عمل می‌کنند پس بالا بردن دمای ترموستات (‌چه دستی چه با برنامه ریزی) می‌تواند به صرفه‌جویی در هزینه و انرژی کمک کند. اما در حالت گرمایشی هنگام برگرداندن تنظیمات دمای ترموستات به حالت متعادل می‌تواند باعث اختلال در عملکرد دستگاه شود و در نتیجه انرژی ذخیره شده با کاهش دما را خنثی کند.

پس مؤثر‌ترین راه کاهش هزینه‌ها نگه داشتن تنظیمات در حالت متعادل است. اما اخیرأ بعضی از شرکت‌ها ترموستات‌های مخصوصی که برای پمپ‌های گرمایشی طراحی شده‌اند را روانهٔ بازار کرده‌اند که هنگام برگرداندن تنظیمات ترموستات  می‌تواند در صرفه‌جویی هزینه تأثیرگذار باشد. این ترموستات‌ها از الگوریتم خاصی برای به حداقل رساندن استفاده از سیستم پشتیبان گرمایشی استفاده می‌کنند. (برای خرید کنترل کننده‌های هوشمند موتورخانه و ترموستات‌های قابل برنامه‌ریزی با ما تماس بگیرید)

سیستم های مقاومت الکتریکی (که بسیار به ندرت در بازار ایران موجود است و مناسب کشورهایی است که قیمت برق در آنها از سوخت های فسیلی ارزان تر است) مانند سیستم گرمایشی الکتریکی از طریق لوله‌کشی آب یا بخار آب گرم نیازمند ترموستات‌هایی هستند که قابلیت کنترل مستقیم مدار را در ۱۲۰ یا ۲۴۰ ولتاژ دارند. تعداد خیلی کمی از شرکت‌ها ترموستات‌های قابل برنامه‌ریزی ولتاژ خط را می‌سازند. زمان طولانی واکنش (تا چندین ساعت­) سیستم های گرمایشی با بخار و گرمایش از کف باعث می‌شود برخی افراد روش بازگردانی تنظیمات ترموستات را برای این سیستم‌ها مناسب ندانند. اما امروزه برخی از سازندگان ترموستات‌هایی را پیشنهاد می کنند که عملکرد سیستم گرمایشی را پیگیری کرده تا در زمان برنامه ریزی شده برای متعادل کردن دما  آن را روشن کند .مهندس تاسیسات (HVAC) کیست و چه می‌کند؟

به طور متناوب یک ترموستات قابل برنامه ریزی معمولی موتورخانه را می توانید طوری تنظیم کنید که عملیات کاهش دما را قبل از خواب یا بیرون رفتن شروع کند و دو الی سه ساعت قبل از بیدار شدن یا به خانه رسیدن دمای محیط را به حالت متعادل برگرداند. این کار در مراحل اولیه نیاز به کمی گمانه‌زنی در تخمین زدن زمان مشخص دارد ولی با کمی آزمون و خطا می‌توانید در عین داشتن دمای متعادل در فضای خانه در مصرف انرژی صرفه جویی کنید.

انتخاب و تنظیم ترموستات های قابل برنامه ریزی

اکثر ترموستات های قابل برنامه ریزی، دیجیتالی، الکترومکانیکی و یا ترکیبی از این دو هستند. ترموستات های دیجیتالی ویژگی های زیادی را در زمینهٔ تنظیمات چندگانهٔ بازگردانی دمای ترموستات، لغو تنظیمات و تنظیم زمان‌بندی ذخیرهٔ انرژی در طول روز را ارائه می‌دهد اما تنظیم آن می‌تواند برای برخی افراد دشوار باشد.

هنگام تنظیم ترموستات، زمان خواب را در حالت عادی و همیشگی در نظر بگیرید. اگر ترجیح می‌دهید در زمستان در دمای پایین‌تر به رختخواب بروید زمان ترموستات را کمی زودتر از زمان خواب تنظیم کنید تا ترموستات عملیات بازگردانی دما را زودتر شروع کند. همچنین زمان بندی همهٔ اعضای خانه را در نظر داشته باشید. اگر در طول روز خانه برای ۴ ساعت یا بیشتر خالی باشد منطقی است که در این مواقع ترموستات را در طول روز تنظیم کنید.

به این موارد نیز توجه داشته باشید

• مکان ترموستات می تواند بر روی کارآیی و راندمان آن تأثیر گذار باشد. دفترچه ی راهنمای نصب محصولات را با دقت بخوانید تا از بازیافت غیر ضروری دیگ موتورخانه یا سیستم چیلر جلوگیری کنید.
• برای عملکرد درست ترموستات باید آن را در دیوار داخلی و دور از نور مستقیم آفتاب، باد سرد ، راهرو ، پنجره و نورگیر قرار گیرد. ترموستات باید در جایی قرار گیرد که چرخش طبیعی جریان هوا )بالا رفتن هوای گرم و پایین آمدن هوای سرد) وجود داشته باشد و توجه کنید که وسایل مبلمان این چرخش را مختل می کنند.(این مورد برای فن کویل های سقفی صدق نمیکند.) توجه کنید که جلو یا زیر ترموستات وسیله ای قرار نگیرد.
• و در نهایت مطمئن شوید که ترموستات در محل راحت و مناسب برای برنامه ریزی نصب شده است.